Tyt Bilgi Felsefesi Soruları
Tyt bilgi felsefesi soruları WORD İndir

YKS 1.basamak Tyt sınavında 5, iknci basamak Ayt sınavında 3 Felsefe sorusu bulunmaktadır.

Bilgi Felsefesi (Epistemoloji)

1. Gazali, metafizik olgular kadar gözlemlenen dünyadaki olayların ve olguların anlaşılmasında da aklın yetersiz kaldığını ve vahye gereksinim duyulduğunu söyleyerek mucizeleri kanıtlamaya, inanç ilkelerini bu görüş üzerine temellendirmeye çalışır İbn Rüşd ise onun tersine Tanrı nın her şeyi belirli ve değişmeyen yasalara göre yarattığını ve şeylerin akılla tam olarak anlaşılamayacağı kabul edildiğinde ortada bilimin de kalmayacağını savunur Çünkü İbn Rüşd’e göre bilim, doğadaki kuralların keşfedilmesi ve bu kesin kurallara dayanılması yoluyla var olur Dolayısıyla Gazali’nin yaptığı gibi mucize mantığı her alanda savunulduğunda değişmeyen doğal kurallar olmayacak ve sonucunda bilime yer açılmayacak, hikmet ve bilginin değeri anlaşılmayacaktır

Bu parçada İbn Rüşd’ün Gazali’yi eleştirdiği konu aşağıdakilerden hangisidir?

A)Özgür iradenin varlığı       

B) Evrenin sonsuzluğu

C) Bilginin kaynağı               

D) Aklın yetkinliği

E) Felsefenin tutarlılığı-2023 TYT

2. Mavinin tüm tonlarını çok iyi bilip yalnızca bir tonunu hayatı boyunca hiç görmemiş bir kişi düşünelim Bu kişinin önüne o görmediği ton hariç, mavinin gözün algılayabileceği tüm tonlarını en koyusundan en açığına kadar koyduğumuzda bu kişi o tonun olmadığı yerde bir boşluk hissedecek ve orada yan yana duran o renk tonları arasında, diğerlerindeki farklılıklardan daha büyük bir farklılık olduğunu algılayacaktır Muhtemelen mavinin bu tonu, ona hiçbir zaman duyuları yoluyla iletilmese de o, bu tonun tasarımını kendi kendine oluşturabilecektir

Bu parça aşağıdaki görüşlerden hangisine yönelik bir eleştiri olabilir?

A)    Bilgi deneyimlerle değil, aklın doğuştan gelen ilkeleriyle edinilir

B)    İnsan, aklında bulunan formlara göre dış dünyayı algılayıp bilgi edinir

C)    İnsanın tüm bilgisi dış dünyadan doğrudan edinilen izlenimlerle oluşur

D)    Bilgilerin tamamı önceden zihinde bulunan fikirlerin anımsanmasıdır

E)     Bilgi akıldaki kavramların zihin tarafından işlenmesiyle oluşur. -2023 TYT

3. Epistemolojide tarihsel bir öneme sahip olan “apriori bilgi” kavramı, yalnızca akıldan veya aklın etkinliğinden türetilen önermelerin bilgisi için kullanılır. Apriori bilgi, deneysel veri ve delillerden bağımsız olduğu için bu bilginin doğruluğu deneyim aracılığıyla çürütülemez. Hatta inkâr edildiğinde çelişkiye yol açtığından apriori, kesin bir bilgi türü olarak görülür.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi apriori bilgi olarak değerlendirilemez?

A) Saf suyun normal kaynama noktası 100 oC’dir.

B) Melis Emre’den, Emre de Can’dan uzunsa Melis Can’dan uzundur.

C) Eğer bir kişi evli değilse o kişi bekârdır.

D) Eğer bir masa kare şeklindeyse onun kenar sayıları beşten azdır.

E) A ve B evrende iki farklı konumu belirtiyorsa A’daki bir nesne B’de olamaz.  -2022 TYT

4. Bitkinin çiçek açmasıyla tomurcuğun kaybolması gibi meyvenin kendini göstermesiyle çiçek de yitip gider. Sanki bitkinin varoluşu gibi görünen çiçekler aslında ağacın gerçek amacı olan meyveye götüren bir aşamadır. Bitkinin bu biçimleri aynı anda bir arada bulunmaz ve birbirlerinin yerini alarak gerçekleşir. Organik birliğin birer anı olan bu aşamalar, bütün içinde birbirleriyle çatışma hâlinde olmadıkları gibi tersine her biri aynı ölçüde gereklidir. Bu bir arada, eşit olarak bulunma zorunluluğu ise bütünü yani bitkinin yaşamını oluşturur.

Hegel’in bu düşüncelerinden hakikat konusunda aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir?

A)    Hakikati anlamak için oluşumun ilk aşamasına odaklanılmalıdır.

B)    Bir şeyin hakikati, onun yalnızca anlık bir durumundan türetilemez.

C)    Hakikatin oluşumsal aşamaları birbirine bağlı değildir.

D)    Bir nesnenin hakikati, özünde değişmeyen bir yapı arz eder.

E)     Hakikat sadece temel parçaların bir araya gelmesinden oluşur. -2022 TYT

5. Martin Heidegger’e göre fenomenoloji, her türlü desteksiz kurgulamalara, tesadüfi bulgulara, güya ispatlanmış kavramların devralınmasına, nesiller boyunca birer sorunsal zannedilen sözde sorulara karşı “şeylerin kendisine” dönmektir. Böylece fenomenoloji “kendini gösterenin” yani şeylerin bizatihi kendinden hareketle görünür kılınmasını ve anlaşılmasını amaçlar.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi fenomenolojik bakış açısını yansıtan bir örnektir?

A)    Havanın yağmurlu olmasıyla kişinin kendini kötü hissetmesi doğru orantılıdır.

B)    Herkesin bu konuda hemfikir olması meselenin açıklığa kavuştuğunu gösterir.

C)    Masanın masa gibi olmasına ihtiyacım var, başkalarının güzel masa olmuş fikrine değil.

D)    Günümüzde güvenilir ve doğru bilgiye ulaşabilmenin yolu sosyal medyadan geçiyor.

E)     Eğitim hayatında başarılı olmak için daha az uyuyup daha çok çalışmak gerekir. -2022 TYT

6. Bilgeliğe ermiş bir insan artık bilgi ile uğraşmaz çünkü zaten her şeyi biliyordur. Bilgisizler de ne bilgi ile uğraşırlar ne bilge olmaya özenirler. Peki bilgisizlik neden kötüdür? Cahil kişi güzellikten, iyilikten, akıldan yoksunken hepsini kendisinde toplamış sanır da ondan. Yoksun olduğunu bilmeyen kimse ne diye kendinde olmayanın peşine düşsün ki? O vakit, bilgeler de bilgisizler de düşmezse bilginin peşine, kimler düşer peki? İkisinin ortasında olanlar düşer elbette. Bilgelik en güzel şeylerden biri, sevgi de her güzelin sevgisi ise ister istemez bilgelik dostu kişi de filozoftur. Yani filozof bilgelerle bilgisizler arasındaki kişinin ta kendisidir.

Platon’un Şölen adlı eserinden derlenen bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılamaz?

A)      Bilgiyi aramama konusunda bilge ve cahil birbirlerine benzerler.

B)      Filozof, bilgeliğe sahip olmayan fakat onu arzulayan kişidir.

C)      Cahil kişi iyinin ve güzelin farkına varamayandır.

D)      Filozof zamanla bilgisini artırdıkça bilgeliğe erişir.

E)       Filozofun cahilden en büyük farkı neyi bilmediğini bilmesidir. -2021 TYT

7. Bir şey iki yolla kavranabilir: İlki mahiyetin akılla kavranması, ikincisi ise ona uyan örneklerle hayal edilmesidir. İkna da iki şekilde olur: İspatlarla veya inandırma yoluyla. Felsefe, varlıkların anlamlarının akılla kavranıp ispatlarla doğrulanmasından edinilen bilgileri içerir. Din ise bu anlamların uygun örneklerle hayal edilmesinden ve hayal edilenlere dair doğrulamanın inandırma yoluyla yapılmasından edinilen bilgileri içerir. Yani her ikisinin ele aldığı konular birdir. Ancak felsefenin ispat sunduğu yerde din ikna edici şeyler ortaya koyar.

Farabi’nin bu görüşlerinden aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?

A) Her iki alan, kendine özgü araştırma konusuna sahiptir.

B) Din, inancı temellendirme; felsefe, varlığın bilgisine ulaşma amacındadır.

C) Felsefe ve din, aynı hakikate farklı şekillerde ulaşan alanlardır.

D) Felsefenin doğrularıyla dinin doğruları birbirinden bağımsızdır.

E) Felsefenin akılla ulaşamadığı hakikate din inançla erişir. -2021 TYT

8. Balmumu parçasını alalım; bal peteğinden yeni gelmiş ve henüz kapsadığı balın tatlılığını yitirmemiştir; toplandığı çiçeklerin kokusunun birazını korumaktadır; rengi, betisi görünürdedir; serttir, soğuktur, kolayca ele alınabilir ve parmakla vurulduğunda bir ses çıkarır; kısaca, onda bir cismi seçik olarak tanımak için gerekli her şey bulunur. Ama şimdi konuşurken onu ateşe yaklaştırıyorum, tattan geri kalanı uçup gider, kokusu yiter, rengi değişir, betisi yok olur, büyüklüğü artar, sıvılaşır, ısınır, güçlükle dokunulabilir olur ve vurulduğu zaman ses çıkarmaz. Bu değişimden sonra aynı balmumu kalır mı? Kaldığı kabul edilmelidir; hiç kimse bunu yadsımaz, hiç kimse başka türlü yargıda bulunmaz. O zaman bu balmumu parçasında öyle seçik olarak bildiğim neydi?

Descartes, Meditasyonlar adlı eserinden alınan bu örneğinde bilginin kaynaklarından hangisini eleştirmektedir?

A)    Akıl

B)    Duyu

C)    Vahiy

D)    Sezgi              

E)     İlham -2020 TYT

9. Kant, “Aydınlanma Nedir?” başlıklı yazısında aydınlanmayı, insanın kendi suçu nedeniyle düşmüş olduğu ergin olmayış durumundan kurtulma olarak tanımlar ve insanın ergin olmayışını kendi aklını kullanma cesareti gösterememesine bağlar. Kendi aklını kullanmak bir tür kibir değildir zira aklı kullanmak bütün fikirlere ve hatta kişinin kendi fikirlerine dahi eleştirel yaklaşabilmesini de gerektirir. Fikirler elbette ki bilmenin de yolunu açarlar ancak bilgiyle temellendirilmemiş veya ilişkilendirilmemiş fikirler karşılaştırılamadıkları gibi aralarında doğru bir seçim de yapılamaz. Bu durumda “cehalet” de bir başka fikirmiş gibi durur. Bu bağlamda aydınlanma, cehaletten kurtuluş hareketidir.

Bu parçada aydınlanma düşüncesiyle hangi iki kavram arasındaki ilişki vurgulanmaktadır?

A)                 Düşünce özgürlüğü - akla güven

B)                  Ahlak - düşünce özgürlüğü

C)                  İnsanın değeri - eleştiri

D)                 Seçme özgürlüğü - ahlak

E)                  Akla güven - bilginin önemi -2020 TYT

10. Bir mağara düşünün Mahkûmlar, yüzleri mağaranın arka duvarına dönük zincirlenmiş Ömürleri boyunca orada tutulmuşlar ve başları, duvar dışında hiçbir şey göremeyecek şekilde sabitlenmiş Arkalarında bir ateş yanmakta ve sırtlarıyla ateş arasında bir yol var. Bu yolda yürüyen insanların gölgeleri mağaranın duvarına vurur; gelip geçenlerden bazıları ellerinde birtakım nesneler taşırlar ve bu nesnelerin gölgeleri de duvara yansır. Mağaranın içindeki mahkûmlar her zaman yalnızca gölgeleri görür. Gölgelerin gerçek şeyler olduklarına inanırlar, ama aslında gerçek şeyleri hiç görmezler.

Bu parçada betimlenen mağara metaforundan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?

A)      Gerçekliğin doğası değişmez ve farklı yüzleri bulunmaz.

B)      Duyuların yanıltıcılığından kurtulmak için başkalarının yardımına ihtiyaç duyarız.

C)      Aklın çalışma ilkelerini duyulardan gelen veriler belirler.

D)      Duyuların kullanımı hakikate ulaşmak için bir ön koşuldur.

E)       Duyular aracılığıyla bildiklerimiz tümüyle bir yanılsama olabilir. -2019 TYT

11. Descartes, Sofist Gorgias’dan beri süregelen kuşkuculuğu eleştirmek amacıyla “Düşünüyorum ohâlde varım.” önermesini geliştirmiştir. Buna göre, her şeyin varlığından hatta bir rüyada olup olmadığımdan bile kuşku duyabilirim. Fakat kuşku duyarken kuşku duyduğumdan ve bu şekilde düşünüyor olduğumdan kuşku duyamam. Dolayısıyla kuşkumun varlığı düşünen bir şey olarak varlığımın kesinliğini ortaya koyar. Bu doğrudan erişilebilinen bir bilgidir.

Bu parçada Descartes bilgi felsefesinin hangi temel sorusuna yanıt aramaktadır?

A) Rüya ve gerçek olan birbirinden nasıl ayrılır?                                   

B) Bilginin sınırı var mıdır?         C) Aşkın bilgiye ulaşılabilir mi?

D) Kesin bilgi olanaklı mıdır?     E) Doğru bilginin ölçütü nedir?   -2019 TYT

12. Sokrates bilgeliği tanımlarken onun özelliğinin her şeyi bilmek değil, neyi bilip neyi bilmediğini bilmek olduğunu söyler. Bu bakımdan felsefe bilgelik arayışı diye de tanımlanır. Felsefe öğreniminin insanlara kazandıracağı önemli özelliklerden biri de, insanların bildikleri konuda konuşmayı, bilmediklerindeyse susmayı öğrenmeleri olacaktır. Bu özelliği kazanan kişi fikri sorulduğunda bilmediği bir konuda insanları yanlış yönlendirmeyecektir. Örneğin biri ona Hangi eylemlerimiz erdemlidir? diye sorduğunda, erdem kavramının tanımına ilişkin bir bilgisi yoksa Bilmiyorum deyip, karşısındakini yanlış yönlendirmemiş olacaktır.

Bu parçada felsefenin aşağıdaki işlevlerinden hangisi vurgulanmaktadır?

A)      Hakikati arama ve ona ulaşma isteğini güçlendirmesi

B)      Kavramsal ve refleksif bilginin pratik yaşama aktarılmasını sağlaması

C)      Eleştirel bakış açısını geliştirmesi

D)      Tümel bilgiyi hedef edindirmesi

E)       Soruların yanıtlar kadar önemli olduğunun farkındalığını kazandırması -2018 TYT

13. İnsanların yüzyıllardan beri doğru olarak kabul ettikleri bilgilerin bile bir gün yanlış olduğu anlaşılabilir. Örneğin yüzyıllarca Aristoteles fiziğiyle desteklenen Batlamyus astronomisine göre Dünya’nın evrenin merkezinde hareketsiz bir şekilde durduğu doğru ve kesin bir bilgi olarak kabul edilmiştir. Oysa modern çağdaki bilimsel gelişmeler bu teorinin yanlış olduğunu gösterdi Acaba gelecek yüzyıllarda yeni bilimsel gelişmelerle şu anda doğru ve kesin olarak kabul ettiğimiz Newton fiziği ve Kepler astronomisinin de yanlış olduğu ortaya çıkabilir mi? Bundan kuşku duymamızı kim, nasıl engelleyebilir?

Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisi tartışılmaktadır?

A)      Bilginin kaynağı nedir?

B)      İnsan bilgisinin bir sınırı var mıdır?

C)      Bilimselliğin ölçütü nedir?

D)      Doğru bilgi mümkün müdür?

E)       Bilginin değeri nedir? -2018 TYT

CEVAP ANAHTARI

1 D

2 C

3 A

4 B

5 C

6 D

7 C

8 B

9 E

10 E

11 D

12 B

13 D