Felsefe 11.Sınıf Özet
Felsefe 11.Sınıf Özet WORD İndir
Felsefe 11.Sınıf Özet PDF İndir
ÜNİTE I
MÖ 6.YY – MS 2.YY FELSEFESİ
I.FELSEFENİN ORTAYA ÇIKIŞI
İLK MEDENİYETLER
1-Hint
2-İran(Pers)
3-Çin
4-Mezopotamya
5-Mısır
FELSEFENİN ANAVATANI
-M.Ö 6. yy İyonya da doğmuştur.
-Felsefe, eleştirel bir yaklaşımla gerçeğe ulaşma çabasıdır.
THALES / İLK FİLOZOF(FELSEFENİN BABASI)
FELSEFENİN ANTİK YUNANDA DOĞUŞUNUN NEDENLERİ
1- Ekonomik durumun varlığı.
2- Zengin kültürel ortamın varlığı.
3- İlk defa tanrılardan bağımsız olarak, insan aklıyla hareket edilmiştir.
ANTİK YUNAN ŞEHİR DEVLETLERİ
1-Efes / İZMİR
2-Milet (Miletos) / DİDİM
3-Foça (Phocaea) / İZMİR
4-Bergama (Pergamon) / İZMİR
DOĞA FİLOZOFLARI / ARK(H)E DÜŞÜNCESİ
1-Thales Su
2-Herakleitos Ateş
3-Anaximenes Hava
4-Anaximandros Aperion
5-Empodokles Dört Element
6-Anaxagoras Spermata (Tohum)
7-Demokritos Atom
8-Parmenides Sayılar / 1 Olan
DEĞİŞİM PROBLEMİ
1.Lao Tse
Her şey Tao’dan çıkar ve ona geri döner.
Tao, bu hâliyle tüm değişimlerin içinde değişmeden kalandır.
2.Herakleitos
Ateş. Her şey karşıtıyla vardır ve kaçınılmaz olarak karşıtına dönüşecektir.
Yaşam ölüme, sıcak soğuğa…
Karşıtların savaşı, uyumlu birliğe dönecektir.
3.Parmenides
Varlık, çokluk olarak görünse de asıl olan bir olandır.
Değişim, duyusal bir yanılgıdır.
ANADOLU DA YAŞAMIŞ A.YUNANLI FİLOZOFLAR
1-Epiktetos Stoa Felsefesi DENİZLİ(50 / 135)
2-Kleanthes Stoa Felsefesi ÇANAKKALE - AYVACIK(MÖ 330 / 230)
3-Diogenes Kinik Felsefesi SİNOP(MÖ 412 / 323)
4-Lukianos Kinik Felsefesi ADIYAMAN(MÖ 120 / 192)
5-Ksenofanes Kültürel Yaşam İZMİR(MÖ 570 / 480)
6-Aristotales İlk Bilim Sınıflandırması ÇANAKKALE-ASSOS (MÖ 384 / 322)
SOFİSTLERİN VE SOKRATESİN BİLGİ ANLAYIŞI
1.Sofistler
-Para karşılığı siyaset ve retorik dersleri verirler.
-Doğru bilgi yoktur.
PROTOGORAS A.YUNAN (MÖ 481 / 411)
”İnsan her şeyin ölçüsüdür.”
GEORGİAS A.YUNAN (MÖ 483 / 376)
2.Sokrates – A.YUNAN(M.Ö 469 / 399)
-Bilgi doğuştandır.
-Sorgulanmayan yaşam, yaşanmaya değmez.
-Öğretmenler, öğrencilere yeni bilgiler öğretmezler.
—Maiotik (Doğurtma)
Hiç bir şey bilmediğini söyleyen kişiye, aslında çok şey bildiğini mantıksal tartışma yoluyla gösterme yöntemidir.
—İroni (Alay)
Bildiğini sanan kimseye, aslında yanıldığını mantıksal tartışma yoluyla gösterme yöntemidir.
PLATON ve ARİSTOTALES İN FELSEFELERİ
1-Platon
A-Varlık Anlayışı
-İki ayrı dünya vardır.
1-İdealar dünyası: Asıl gerçek olan, soyut dünyadır.
2-Duyular (Gölgeler) dünyası: İçinde yaşadığımız dünyadır.
Her şey kusurludur.
İdealar dünyasının soluk bir kopyası, gölgesidir.
B-Bilgi Anlayışı
Episteme / Doxa
C-Ahlak (Değer) Anlayışı
-İyi İdeası
-Erdem (Adalet-Cesaret-Bilgelik-Ölçülülük)
D-Siyaset Anlayışı
1-Yöneticiler: Filozoflar BAŞ
2-Bekçiler: Askerler GÖVDE
3-Üreticiler: İşçiler, Tüccarlar, Memurlar, Çiftçiler…vs AYAKLAR
2-Aristoteles
A-Varlık Anlayışı
-Varlığı oluşturan 4 neden vardır. Bunlar;
1-Maddi Neden
2-Formel Neden
3-Fail Neden
4-Ereksel Neden
B-Bilgi Anlayışı
Episteme / Doxa
C-Ahlak (Değer) Anlayışı
-Mutluluk, ruhun amacıdır. Erdem = Altın Orta
D-Siyaset Anlayışı
-İnsan, politik bir hayvandır.
METAFİZİK
-M.Ö 70 te, Aristoteles tarafından kuruldu.
-Tanrı, ruhun varlığı, doğaüstü varlıklar gibi konuları inceler.
ÜNİTE II
2.YY – 15.YY FELSEFESİ
Temel problem “İnanç-Akıl” ilişkisidir.
Din felsefesi ön plandadır.
HRİSTİYAN FELSEFESİNİ ETKİLEYEN AKIMLAR
1-Stoa Felsefesi (MÖ 300 / MS 300)
Elealı ZENON - İTALYA(M.Ö.490 / 430)
EPİKTETOS - A.YUNAN(M.Ö 55 / 135)
-İnsan, doğaya uygun ve basit bir yaşam sürmelidir.
-Dünya vatandaşlığı anlayışı vardır.
-Tüm insanlar eşittir. Bu düşünce Hristiyanlık dinini etkilemiştir.
2- Epiküryanizm(Hedonizm)
EPİKUROS – A.YUNAN(MÖ 341 / 270)
Mutluluğa ulaşmak için, dünyevi hazlardan uzak durulması gerekir.
3-Yeni-Platonculuk
PLOTİNOS A.YUNAN(205 / 270)
Platon un ikili dünya görüşü modeli, Hristiyanlığa uyarlamıştır.
HRİSTİYAN FELSEFESİ
APOLOJİ: Hristiyanlığa karşı yapılan eleştirileri savunmak adına yapılan savunmalar
-5. yy da, İskenderiye Kütüphanesi yakılmıştır.
-Gerekçe, bilimsel ve felsefi çalışmaların Hristiyan düşüncesine zarar vermesi.
-Benzer gerekçelerle, 6. yy da PLATON nun Akademisi de kapatılmıştır.
ORTAÇAĞ AVRUPASI
1.Patristik Dönem ( 2.yy - 8. yy)
AUGUSTİNUS / TERTULLİAN / CLEMENS
“Kilise Babaları” olarak adlandırılırlar.
Dini akılla açıklama, inancın temel öğretisi hâline gelmiştir.
2. Skolastik Dönem (8. yy - 15. yy)
“Okullaşma” anlamına gelir.
ANSELMUS AQUİNOLU THOMAS OCKHAMLI WİLLİAM
HRİSTİYAN FELSEFESİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
1-Tanrının varlığı kanıtlanmaya çalışılmıştır.
2-Antik Yunan felsefesinden etkilenilmiştir.
3-Dinsel otoriteye karşı gelinmemesi düşüncesi egemendir.
HRİSTİYAN FELSEFESİNİN BAZI PROBLEMLERİ
1-Tanrının Varlığının Kanıtı Problemi
A-Ontolojik Kanıt:
ANSELMUS - İTALYA(1033 / 1109)
-Mükemmel kavramı varsa, karşılığı da olmalıdır.
B-Kozmolojik Kanıt:
AQUİNOLU THOMAS - İTALYA(1225 / 1274)
DUNS SCOTUS - İSKOÇYA(1265 / 1308)
-Her şeyin bir nedeni vardır. Her şeyin ilk nedeni tanrıdır.
2-Kötülük Problemi
A-Augustinus
Kötülük, irade zayıflığından kaynaklanır.
Tanrı iyiyi emreder. İnsana seçme özgürlüğü tanımıştır.
B-Aquinalı Thomas
Kötülük, iyinin yokluğundan kaynaklanır.
3-Ruhun Ölümsüzlüğü Problemi
Ruh, bedenden bağımsızdır ve bedenden önce yaratılmıştır.
4-Tümeller Problemi
A) Kavram realizmi: AUGİSTUNUS / ANSELMUS
Tümeller ayrı bir varlık olarak Tanrı’nın zihnindedir.
B) Kavramcılık: AQUİNALI THOMAS
Tümeller tek tek varlıkların içindedir.
C) Adcılık: OCKHAMLI WİLLİAM
Tümeller sadece soyut genellemelerdir
İSLAM FELSEFESİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
-Antik Yunan felsefesinden etkilenmiştir.
-Akıl ve inanç ilişkisi tartışılmıştır.
-Çeviri faaliyetleri yapılmıştır. Süryanice / A.Yunanca / Farsça / Hintçe
Çeviri faaliyetlerinin merkezi Bağdat tır.
DÖNEMİN ÇEVİRİ MERKEZLERİ
1. Atina 2. İskenderiye 3. Antakya 4. Urfa 5. Harran
6. Nusaybin 7. Bağdat 8. Cundişapur 9. Kahire
İSLAM FELSEFESİNİN BAZI PROBLEMLERİ
1-Tanrının Varlığını Kanıtlama Problemi
A-İhtira Kanıtı: İbn RÜŞD – İSPANYA(1126 / 1198)
Her şeyin bir ilk nedeninin olması zorunludur. Bu neden tanrıdır.
B-Hudüs Kanıtı: El KİNDİ - IRAK(801 / 866)
-Hudüs, var olma, varlığın ortaya çıkması demektir.
-Evrenin var olması için bir nedene ihtiyaç vardır. Bu sebep tanrıdır.
2- İrade Özgürlüğü Problemi
A-Cebriye
İnsan özgür değildir ve eylemlerinde mecburdur.
Dolayısıyla davranışlarından sorumlu değildir.
B-Eşariyye / Mutezile
İnsan eylemlerini seçmekte özgürdür.
Ancak, asla mutlak anlamda irade sahibi değildir.
C-Maturidilik
İnsan, eylemlerini seçmede özgürdür ve irade sahibidir.
3-Toplumsal Yaşama Yönelik Problemler
A-Farabi - KAZAKİSTAN(870 / 950)
Erdemli toplum (Medinetül fazıla). Cehaletin ortadan kaldırıldığı, bilgili toplumdur.
B-İbn Haldun - TUNUS(1332 / 1406)
-Mukaddime. Devlet doğal bir kurumdur. -Devletler canlı bir organizma gibi doğar, gelişir ve ölür.
İSLAM FELSEFESİNDE BAZI FELSEFİ GÖRÜŞLER
1-Natüralistler (Tabiyyun) RAZİ - İRAN(864 / 925)
Deist bir akımdır.
2. Dehriyye (Materyalist) RAVENDİ - İRAN(827 / 911)
Gerçek olan tek şey maddedir. Tanrı’nın varlığını kabul etmez.
3.Batınilik Musevi İbn MEYMUN - İSPANYA(55 / 135)
Kutsal kitaplardaki harf ve sözcüklerden gizli manalar çıkaran görüştür.
4.İhvanı Safa
İslam ansiklopedikleri olarak da bilinirler.
İnsan ilahî kanunlara uygun ve erdemli yaşamalıdır.
4.Meşşailik Felsefesi El KİNDİ FARABİ İBN RÜŞD
Akla dayalı inancı savunur.
Başta Aristoteles ve kısmen de Platon felsefesini içeren bir felsefi yaklaşımdır.
5.İşrakilik Felsefesi Şahabettin SÜHREVERDİ - İRAN(1155 / 1191)
Mantığa dayalı bilginin yerine mistik tecrübeyle bilgiye ulaşılır.
İşrakiye, güneşin doğarak ışığın yayılması anlamına gelir.
İNANÇ VE AKIL İLİŞKİSİ
1-Hristiyan Felsefesinde İnanç Ve Akıl İlişkisi
A-Augustinus CEZAYİR(354 / 430)
“Anlamak için inanıyorum.”
B-Aquinolu Thomas İTALYA(1225 / 1274)
“Anlamak için inanıyorum.” yargısını, “İnanmak için anlamalıyım.” yargısına dönüştürür.
C-Ockhamlı William İNGİLTERE(1285 / 1347)
İnanç ile akıl birbirinden bağımsız iki ayrı alandır. İnancın akla, aklın da inanca müdahalesine karşı çıkmıştır.
Görüşleri Hristiyan dinine hakaret olarak görülmüş ve aforoz edilmiştir..
2-İslam Felsefesinde İnanç Ve Akıl İlişkisi
A-Gazali İRAN(1058 / 1111)
Akıl, kesin bilgi verme noktasında yetersizdir.
B-Farabi KAZAKİSTAN(870 / 950)
-Din ve felsefenin konu ve amaçları aynıdır.
-Aksini düşünen birinin, dine körü körüne bağlandığını belirtir.
C-El Kindi IRAK(801 / 873)
Akılla inanca ulaşmak mümkündür.
D-İbn Rüşd İSPANYA(1126 / 1198)
Kuranı Kerim, açık olarak var olan her şeyi akıl yoluyla değerlendirmeye insanları davet etmektedir.
ÜNİTE III
15. YY-17. YY FELSEFESİ
Platon ve Aristoteles, 15-17. yüzyıl felsefesinde etkilidir.
Batının ilk çeviri merkezleri;
İSPANYA – Toledo / İTALYA - Sicilya ve Salerno
-Tıp, astronomi, kimya, felsefe ve mantık eserleri çevrildi.
-Bu dönemde ARİSTOTELES - A.YUNAN(M.Ö 384 / 322) Metafizik
-İbn SİNA - ÖZBEKİSTAN(980 / 1037) Tıp
RÖNESANS (YENİDEN DOĞUŞ)
-İlk olarak İtalya’da ortaya çıkmıştır.
-Kilisenin birey üzerindeki baskısı zayıflamıştır.
-Dogmatik düşünce yıkıldı.
RÖNESANS’IN ORTAYA ÇIKIŞINDAKİ ETKENLER
1-Çeviriler 2-Matbaa 3-Coğrafi Keşifler
RÖNESANS SANAT ESERLERİ
1-Edebiyat
CERVANTES İSPANYA(1547 / 1616)
DANTE İTALYA(1265 / 1321)
2-Tiyatro
SHAKESPEARE İNGİLTERE(1564 / 1616)
3-Resim
L.DA VİNCİ İTALYA(1452 / 1519)
MİCHELANGELO İTALYA(1475 / 1564)
RAFAEL İTALYA (1483 / 1520)
4-Heykel
DONATELLO İTALYA(1386 / 1466)
15 - 17 YY FELSEFESİNİN TEMEL AKIMLARI
A-Hümanizm
İnsanın merkeze alındığı ve aklın öne çıkarıldığı bir bakış açısıdır.
İtalya Floransa’da (TOSKANA) kurulan, Platon Akademisinde ortaya çıkmıştır.
B. Bilimsel Yöntem Sorunu
F.BACON - İNGİLTERE(1561 / 1626) “Bilgi güçtür.’
-Bilimin yöntemi tümevarımdır.
TÜMEVARIM YÖNTEMİ:
Özelden genele yapılan akıl yürütme
C.Kartezyen Felsefe
R.DESCARTES - FRANSA(1596 / 1650)
-Metodik şüphecidir.(Şüpheyi yöntem olarak kullanır)
COGİTO ERGO SUM (Düşünüyorum o halde varım)
Varlık hem madde, hem de idea dır. (Dualizm)
-İki Töz (Cevher) vardır.
1-Ruh (İşlevi düşünme) 2-Madde (İşlevi yer kaplama)
Soyut Somut
D-Hukuk Felsefesi
Feodalite: Ortaçağ Avrupa'sında egemen olan, tarıma dayalı, sosyo-ekonomik sistemdir.
Serfler krala değil, toprak sahibi olan Senyörlere (Derebeylerine) bağlıdır.
Senyörler, kralın otoritesinin zayıflığı nedeniyle güç sahibidir
Dönemin sonunda Avrupa, Monarşik devlet düzenine geçti.
FİLOZOFLARIN SİYASET İLE İLGİLİ FİKİRLERİ
1.Machiavelli - İTALYA(1469 / 1527)
Amaca ulaşmak için her yol mübahtır. Prens(Hükümdar) adlı eserin yazarıdır.
2.T.Hobbes - İNGİLTERE(1584 / 1679)
Devlet gücünün kaynağı, toplumsal sözleşmedir. Toplumsal sözleşme adlı eserin yazarıdır.
ÜTOPYALAR
A-İstenilen Ütopyalar
1.Platon / Devlet
A.YUNAN(M.Ö 427 / 347)
a-Yöneticiler: Filozoflar -BAŞ
b-Bekçiler: Askerler -GÖVDE
c-Üreticiler: İşçiler, Tüccarlar, Memurlar, Çiftçiler…vs -AYAKLAR
2.Farabi / Erdemli Toplum (Medinetül Fazıla)
KAZAKİSTAN (872 / 950)
Cehaletin olmadığı, bilgili toplumdur.
3.T.More / Ütopya
İNGİLTERE(1478-1535)
-İlk sosyalist devlet modelidir. -Ortak mülkiyet esastır.
-Para kullanılmaz. -İhtiyaçları devlet karşılar.
-Günde 6 saat çalışma esastır. -Adada 54 kent vardır.
-Kadın ve erkek eşittir.
4.Campenalla / Güneş Ülkesi
İTALYA(1568-1639)
-Bilim ve felsefe egemendir.
-Devletin başında filozoflar vardır.
-Ortak mülkiyet esastır.
-Günde 4 saat çalışılır.
5.F.Bacon / Nova Atlantis
İNGİLTERE(1561 / 1626)
-Bilimin egemen olduğu ada devletidir.
-Ülkenin merkezi Solomon tapınağıdır. Burası bir bilim merkezidir.
-7 yılda bir, gemiler son bilimsel gelişmeleri adaya getirmek için dünyayı dolaşır.
6.Augustinus / Tanrı Devleti
Tanrı’ya sevgi duyan insanlar Tanrı Devletini,
Dünyaya sevgi duyanlarda Dünya Devleti’ni meydana getireceklerdir
B- İstenilmeyen Ütopyalar
(Korku Ütopyaları / Distopya)
1.A.Huxley / Cesur Yeni Dünya
İNGİLTERE(1894 / 1963)
-Bilim çok ilerlemiş; ekonomi, sağlık ve şiddet sorunları sona ermiştir
-Aile kurumu yoktur. Tüm bebekler tüp bebektir.
-İnsanlar ihtiyaca göre üstün zekâlı, orta zekâlı ve geri zekalı olarak üretilir.
-Geçmişle bağı sağlayan kurumlar kapatılmıştır.
2.G.Orwel / 1984
İNGİLTERE(1903 / 1950)
- Devletleri üç bloka ayırır.
a-Amerika –Batı Avrupa b-Doğu Avrupa Rusya c-Çin ve Japonya
-Devletlerarası güç dengesi varıdır. Savaş olmaz. Bölgesel savaşlar vardır.
BİG BROTHER
-Var olan yönetimlerin egemenliği baskıcı ve zorbadır.
-Diktatör yurttaşa güvenmez. Sorgulama, eleştiri yasaktır.
3.Ray Bradbury / Fahrenheit 451
ABD(1920 / 2012)
-Kitapların yakıldığı, totalitarizm in egemen olduğu bir distopya dır.
BİLİMSEL ÇALIŞMALARIN 15. YY - 17. YY FELSEFESİNE ETKİSİ
A-Nicolaus Kopernik- ALMANYA(1473 / 1543)
Batlamyus sisteminin yerine, güneş merkezli evren anlayışını kurmuştur.
Batlamyus (Ptolemy ) Yer merkezli evren modeli
N.Kopernik Gök merkezli evren modeli
B-F.Bacon - İNGİLTERE(1561 / 1626)
-Aristoteles’in “Tümdengelim” yöntemine karşı, “Tümevarım” yöntemi
-Doğru bilgi için zihin, idollerden (önyargılar) kurtulmalıdır.
İDOLLER
1.Kabile (Soy) İdolleri:
-İnsanlarda, gerçek olmasını istedikleri şeylere inanma eğilimi vardır.
2. Mağara idolleri:
Soy idollerinin aksine, mağara idolleri kişiden kişiye farklılık göstermektedir.
Geçmiş yaşantılar, eğitim, cinsiyet, din vb özelliklerden kaynaklanır.
9/11 e şahit olan bir kimse, savaş konusunda daha agresif olabilir.
3. Çarşı-Pazar İdolleri:
Dilden Kaynaklanır.
1.Var olmayan şeylere verilen isimler.
(Örn: Hayaletler, periler, unicorn, pegasus …)
2.Var olan şeylere verilen hatalı ve belirsiz isimler.
(Örn: Rutubetli, faydalı, sıcak…)
4. Tiyatro idolleri:
Yanlış yöntemlerden ve kişilerin otorite olarak kabul edilmesinden kaynaklanır.
C-G.Galilei - İTALYA(1564 / 1642)
-“Serbest düşme yasası” nı buldu.
-Teleskobu kullanan ilk bilim adamıdır.
-Güneş lekelerini keşfetmiştir.
-Kopernik’in güneş merkezli evren modelini savunduğu için, engizisyonda yargılandı.
D - I.Newton – İNGİLTERE(1643 / 1727)
Yerçekimi Kanunu / 27 yaşında Cambridge üniversitesinde profesör oldu.
ÜNİTE IV
18. YY – 19. YY FELSEFESİ
AYDINLANMA ÇAĞI / AKIL ÇAĞI
AYDINLANMA ÇAĞINI HAZIRLAYAN GELİŞMELER
1.Hümanizm
2.Matbaanın icadı
3.Rönesans
4. Reformasyon / Protestanlık gibi yeni mezheplerin kurulması
AYDINLANMA ÇAĞI OLAYLARI
1.Fransız İhtilali
İhtilal, monarşinin yıkılması ve cumhuriyet rejiminin kurulmasıyla sonuçlandı.
J. J. Rousseau “İnsanlar özgür doğar, ancak doğduktan sonra zincire vurulur.”
Marie ANTOİNETTE(1755 / 1793) ’’Ekmek bulamıyorlarsa pasta yesinler"
Fransa Kralı LOUİS ve Kraliçe Marie ANTOİNETTE asılarak idam edilmiştir.
İsyancılar, bazı şehirlerdeki hapishaneleri basarak asilleri idam etti.
2.Sanayi Devrimi / İNGİLTERE
Ham madde ve yeni pazar arayışları sömürgeciliği doğurmuştur.
18.YY - 19. YY FELSEFESİNDE ÖNE ÇIKAN PROBLEMLER
1-Bilginin Kaynağı
A. Rasyonalizm R.DESCARTES - FRANSA(1596 / 1650)
-Doğru bilginin kaynağı Akıldır.
-Metodik şüphecidir.(Şüpheyi yöntem olarak kullanır.)
COGİTO ERGO SUM Düşünüyorum o halde varım
B.Emprizm J.LOCKE - İNGİLTERE(1632 / 1704)
Bilgilerimizin kaynağı, duyu organlarıdır. Zihin doğuştan boş bir levha gibidir.
(TABULA RASA-Boş Levha )
C.Kritisizm I.KANT - ALMANYA(1724 / 1804)
Duyum + Akıl = BİLGİ
Fenomen(Görünüş): Bilinebilir.
Numen (Öz) : Bilinemez.
2-Birey-Devlet İlişkisi
A. J.Locke - İNGİLTERE(1632 / 1704) / LİBERALİZM
Liberal (özgürlükçü) devlet sistemini savunmuştur.
Devlet, toplumsal sözleşmeyle kurulur. (Yapay Devlet)
Günümüz devlet sistemini oluşturan ilk düşünürdür.
Özgürlüğün korunması için güçler ayrılığı ilkesini öne sürer.
(YASAMA, YÜRÜTME, YARGI)
b. Montesquieu - FRANSA(1689 / 1755)
-Güçler ayrılığını savunur.
-3 yönetim biçimi vardır
1-Cumhuriyet : Halk söz sahibidir.
2-Monarşi : Yönetici tek kişidir. Kanı bağıyla geçer.
3-Despotizm (Totalitarizm/Diktatörlük): İstediğini yapma gücünün tek kişidedir.
c. J.J. Rousseau - FRANSA(1712 / 1778)
İlk insan, doğada tam olarak özgür ve eşit yaşamıştır.
“Mülkiyet” kavramının ortaya çıkışı özgürlüğü ve eşitliği ortadan kaldırmıştır.
Devlet “toplumsal sözleşme” ile kurulmuştur.
Haksızlık durumlarına çözüm olsun diye kurulan Devlet insanları köleleştirdi.
3-Ahlakın İlkeleri
a.I.Kant - ALMANYA(1724 / 1804)
-Ödev Ahlakı dır. İnsan, iyi olmakla yükümlüdür.
-Öyle davran ki eylemine ölçü aldığın, tüm insanlar için geçerli yasa olsun.
-Önemli olan niyetimizdir.
b. J.Bentham - İNGİLTERE(1748 / 1832)
UTİLİTARİZM
Çoğunluğa faydalı olan, ahlaki olandır.
Aynı zamanda haz verici ve mutlu edicidir.
Büyük acılardan kaçmak için küçük hazlardan vazgeçmek gerekir.
4-Varlığın Oluşu
F.Hegel - ALMANYA(1770 / 1833)
-GEİST(Ruh / Tin)
-Diyalektik, hayatın her aşamasında (Siyaset, Ekonomi, Ahlak, Tarih…v.s) vardır.
DİYALEKTİK: Tez - Antitez = Sentez
-Hayat, savaştır.
-Her ölüm yeni bir doğumdur.
-Karşıtların mücadelesi, hayatı besler.
İNSAN HAKLARI KONUSUNDA TARİHSEL GELİŞMELER
1-Hammurabi Kanunları - MÖ 2. YY
Babil Kralı HAMMURABİ
Bu kanunlarda kısas mantığı vardır.
2.Veda Hutbesi - 632
-Bütün insanlar Adem’den gelmiştir
-Beyazın siyaha, siyahın da beyaza hiçbir üstünlüğü yoktur.
-Sizin kadınlar üzerinde hakkınız olduğu gibi onların da sizin üzerinizde hakları vardır.
3-Magna Carta Libertium: (Büyük Özgürlük Fermanı) - 1215
- İngiltere Kralı JOHN un yetkileri kısıtlanarak, meclis oluşturulmuştur.
-İlk seçimler 1265 yılında yapılmıştır.
4-İnsan Hakları Ve Yurttaşlık Bildirgesi - 1789
Fransa 17 maddelik bir bildirge yayımladı.
İlk maddesinde insanların özgür ve eşit doğdukları vurgulanmıştır.
5-İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi - 1948
2. Dünya Savaşı sonrasında BM tarafından yayımlanmıştır.
Bildirgenin temel ilkesi, bütün insanların özgür ve eşit olduklarıdır.
18. YY - 19. YY FELSEFESİNDE DİL VE EDEBİYAT İLİŞKİSİ
“Ansiklopedikler”
VOLTAİRE ROUSSEAU D’ALEMBERT DİDEROT
Fransız Devrimi’nin oluşmasında etkili oldular.
Romantizm
-Fransız devrimi, “Romantizm” akımını ortaya çıkardı.
-Öncüleri Voltaire ve J.J. Rousseau
Toplumun bütün sınıflarına hitap eden, duygu ve coşkunun önemli olduğu akımdır.
GOETHE -SCHİLLER - LAMARTİNE
VİCTOR HUGO -LORD BYRON - PUŞKİN
ROMANTİZM İN TÜRK EDEBİYATI VE DÜŞÜNCE HAREKETİNE ETKİSİ
NAMIK KEMAL / AHMET MİTHAT EFENDİ / RECAİZADE MAHMUT EKREM
ABDÜLHAK HAMİT TARHAN / ZİYA PAŞA
REALİZM
Romantizm akımına tepki olarak doğmuştur.
İnsan ve toplum gerçeğini anlatma üzerine odaklanmıştır.
TOLSTOY / DOSTOYEVSKİ
ÜNİTE V
20. YÜZYIL FELSEFESI
20. YÜZYIL FELSEFESİNİN ÖNE ÇIKAN BAZI ÖZELLİKLERİ
-Yeni ana akımlar oluştu.
-Dilsel analizler yapıldı. (Sembolik mantık )
-Bilim felsefesi kuruldu.
-Felsefe tarihinin en fazla yayınını çıkarıldı.
-Üniversiteler aracılığıyla dünyanın her yerinde felsefe yapılmaya başlandı.
20. YY FELSEFİNİ ETKİLEYEN AKIMLAR
A. Diyalektik materyalizm
B. Varoluşçuluk (Egzistansiyalizm)
C. Fenomenoloji (Gerçeklik-görünüş sorunu)
D. Hermeneutik (Yorum sorunu )
E. Mantıkçı pozitivizm (Analitik felsefe)
F. Yeni ontoloji
A- Diyalektik Materyalizm
K.MARX - ALMANYA(1818 / 1883)
Sosyalist düşüncenin öncülerindendir.
Hegel’in tarihsel idealizmini, ekonomi temelinde tarihsel materyalizme dönüştürmüştür.
Toplumsal değişimleri üretim süreçleriyle açıklamıştır.
Toplum, işçi ve işveren olmak üzere 2 sınıfa ayrılmıştır.
Toplumsal Yapı 2 ye ayrılır.
1- Alt yapı: ( Ekonomi )Üretim tarzı
2-Üst yapı: Kültür, dil, din, devlet, örf, adet, siyaset, hukuk…vs
Alt yapı, üst yapıyı belirler.
K.Marx’ın Diyalektik materyalizm anlayışı 20. yy ı etkilemiştir.
B- Varoluşçuluk (Egzistansiyalizm)
1- J.Paul Sartre FRANSA(1905 /1980)
2-S.Kierkegaard DANİMARKA(1813 / 1855)
Varoluşçu felsefe akımının öncülerindendir.
Nesnel gerçeklik görüşünün karşısına, öznel gerçeklik görüşünü çıkarır.
3-K.Jaspers ALMANYA(1883/ 1969)
Bilimlerin insanın varoluşunu açıklayamayacağını söyler
4-F.Nietzche ALMANYA(1844/ 1900)
Modern insanın değerlerinin dayandığı ilkelerin çöktüğünü söyler.
Nietzsche’ye göre insan, toplumu ve kendini aşmalıdır
Varoluşçu Edebiyatçılar
a-Albert CAMUS / CEZAYİR(1913 / 1960)
Sisifos Söylenceleri / Veba / Yabancı
b-Franz KAFKA
Şato / Dava / Dönüşüm
C. Fenomenoloji (gerçeklik-görünüş sorunu)
E.HUSSERL - ÇEKOSLAVAKYA(1859 / 1938)
Öze tam olarak ulaşılamayacağını, ancak fenomenin bilinebileceğini savunan akım.
-Varlığın özünü meydana getirmeyen özellikler, parantez dışına atılarak ayıklanır.
-Böylece varlığın özüne ulaşılır.
D. Hermeneutik (Yorum Sorunu )
Hakikat arayışıdır. Kutsal metinlerin yorumlanması şeklinde ortaya çıkmıştır.
a-W.DİLTHEY - ALMANYA(1833 / 1911)
Hermeneutiğin kurucu filozofudur.
Tinsel(insana ait) bilimlerin başında tarih gelir.
Tarihsel bir olayı anlayabilmek için, o dönemin tinsel yapısının dile yüklediği anlamlarına bakılmalıdır.
b- H.G.GADAMER - ALMANYA(1900 / 2002)
Hermeneutiği, felsefi bir akıma dönüşmüştür.
İnsan, zorunlu olarak ön yargılarıyla vardır.
Ön yargılar, insanın bakış açısının varabileceği sınırı gösterir.
E-Mantıkçı Pozitivizm (Analitik Felsefe)
M.SCHLİCK R.CARNAP A.WHİTEHEAD
Deney ve gözlem alanının dışında kalan önermeler anlamsızdır.
Doğrulanabilir önerme, üzerinde deney yapılmaya uygun önermedir.
Metafiziksel önermeler anlamsızdır.
T.Kuhn - ABD(1922 / 1996) Bilim adamının nesnel olmadığını savunur.
Paradigma (Sistem) Döneminin hakim gücüdür.
Paradigmalar, ortaya çıkan yeni gelişmeler doğrultusunda değişir.
Aristoteles Fiziği Newton Fiziği Einstein Fiziği
F-Yeni Ontoloji Ve Varlık Sorunu
N.HARTMANN - ALMANYA(1882 / 1950)
Bilgi, her zaman bir nesnenin kavranmasıdır.
I. KATMAN: İNORGANİK K. Cansız varlıkların alanı (Nesne) FİZİK
II. KATMAN: ORGANİK K. Canlı varlıkların alanı (Bitki) BİYOLOJİ
III. KATMAN: BİLİNÇLİ VARLIK K. Bilinçli varlıkların alanı. (Hayvan) PSİKOLOJİ
IV. KATMAN: İDEAL VARLIK K. Tinsel varlıkların alanı (İnsan) FELSEFE
En özgür varlık alanıdır. Bütün insan başarılarını, uygarlık ürünlerini içine alır.
TÜRKİYEDE FELSEFEYE KATKIDA BULUNAN DÜŞÜNÜRLER
HASAN ALİ YÜCEL (1897 /1961)
Millî Eğitim Bakanlığı görevini yürüttüğü dönemde tercüme bürosu kurdurmuştur.
Felsefe ve edebiyat alanlarında çeviri yapmıştır.
RIZA TEVFİK BÖLÜKBAŞI (1869 /1949)
İlk lise felsefe ders kitabını yazmıştır.
NUSRET HIZIR (1889 / 1980)
İstanbul Üniversitesi / Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi
Hacettepe / ODTÜ’de Felsefe derslerine girmiştir.
HİLMİ ZİYA ÜLKEN(1901 / 1974)
Felsefe, sosyoloji, sanat profesörü ve son olarak da ordinaryüs profesör olmuştur.
TAKİYETTİN MENGÜŞOĞLU (1905 / 1984)
Almanya’da Berlin Üniversitesinde felsefe, fizik ve kimya öğrenimi görmüştür.
MACİT GÖKBERK (1908 / 1993)
Uzun yıllar Türk Dil Kurumunun da başkanlığını yapmıştır.
NURETTİN TOPÇU (1909 / 1975)
Sorbonne Üniversitesinde doktorasını verdi.
AYDIN SAYILI(1913 / 1993)
Yüksek lisans ve doktora eğitimini Harvard Üniversitesinde tamamlamıştır.
Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi, Felsefe bölümünde bilim tarihi dersleri vermiştir.
ULUĞ NUTKU (1935 / 2014)
Çukurova Üniversitesi Felsefe Grubu Eğitimi Bölümünü kurmuştur.
İONNA KUÇURADİ (1936 / ……..
Dünya Felsefe Federasyonları başkanlığına seçilen ilk kadındır.
1969 da Hacettepe Üniversitesi Felsefe Bölümünü kurdu.
Özgürlük problemini etik açıdan ele almış ve varoluşçuluk ekseninde yanıtlamıştır.