Lise Sosyoloji dersi, Felsefe Grubu derslerinden biri olup, genellikle 12. sınıfta okutulur. Bu ders, öğrencilere toplumu, toplumsal kurumları, toplumsal ilişkileri, yapıları ve değişimi bilimsel bir bakış açısıyla incelemeyi öğretmeyi amaçlar.

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından belirlenen Sosyoloji dersi müfredatı, genel olarak şu beş ana ünite etrafında yapılandırılmıştır:

1. Ünite: Sosyolojiye Giriş

Bu ünite, sosyolojinin ne olduğunu, nasıl ortaya çıktığını ve toplumsal yaşamı anlamadaki önemini kavratır.

• Sosyolojinin Tanımı ve Konusu: Sosyolojinin ilgi alanı (toplumsal yapılar, toplumsal ilişkiler ve toplumsal eylem) ve temel amacı (toplumu bilimsel olarak anlamak).

• Sosyolojinin Ortaya Çıkışı: Sosyolojinin felsefeden ayrılışı ve bağımsız bir bilim haline gelişini sağlayan tarihsel ve toplumsal koşullar (Sanayi Devrimi, Fransız İhtilali).

• Sosyolojinin Bilim Olma Özellikleri: Sosyolojinin nesnellik, genelleme ve bilimsel yöntem kullanımı gibi özellikleri.

• Sosyolojik Araştırma Yöntemleri: Sosyolojik araştırmalarda kullanılan temel yöntemler (anket, gözlem, görüşme) ve bu araştırmalarda uyulması gereken etik ilkeler.

• Öncü Sosyologlar: Sosyolojinin kurucuları ve Türkiye'de sosyolojinin gelişimine katkıda bulunan Türk sosyologlar (Auguste Comte, Émile Durkheim, Karl Marx, Max Weber, Ziya Gökalp vb.).

2. Ünite: Birey ve Toplum

Bu ünite, bireyin toplumsal yaşamla nasıl bütünleştiğini ve temel toplumsal etkileşimleri ele alır.

• Sosyalleşme: Bireyin toplumsal değerleri, normları ve rolleri öğrenme süreci. Aile, okul, çevre ve medya gibi sosyalleşme araçları.

• Toplumsal Konumlar: Statü (kazanılmış/verilmiş) ve rol kavramları, bu kavramlar arasındaki ilişkiler.

• Toplumsal Hayatın Düzenlenmesi: Toplumsal yaşamın düzenlenmesinde değerler, normlar ve yaptırımların (pozitif/negatif) önemi.

• Toplumsal Kontrol: Toplumsal düzenin sürdürülmesinde toplumsal kontrolün işlevleri.

• Toplumsal Sapma: Toplumsal normlardan uzaklaşma (sosyal sapma) kavramı ve nedenleri.

3. Ünite: Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler

Bu ünite, toplumun temel bileşenlerini ve bu bileşenler arasındaki etkileşimleri inceler.

• Toplumsal Yapının Öğeleri: Toplumsal yapı kavramı ve bu yapıyı oluşturan temel ögeler (nüfus, coğrafya, kurumlar).

• Toplumsal Gruplar: Toplumsal grup kavramı, grup türleri (birincil/ikincil, formel/informel) ve grupların özellikleri.

• Toplumsal Tabakalaşma: Toplumdaki eşitsizliklerin ve hiyerarşinin oluşum mekanizmaları. Tabakalaşma modelleri (kölelik, kast, zümre, sınıf).

• Toplumsal Hareketlilik: Bireylerin veya grupların toplumsal tabakalar arasındaki yer değiştirmesi (yatay/dikey hareketlilik).

4. Ünite: Toplumsal Kurumlar

Toplumsal yaşamın temel alanlarını organize eden kurumlar detaylı olarak incelenir.

• Aile Kurumu: Ailenin yapısı, türleri, işlevleri ve toplumsal değişime bağlı olarak ailede yaşanan değişimler.

• Eğitim Kurumu: Eğitimin işlevleri, eğitim ve toplumsal gelişme arasındaki ilişki.

• Siyaset Kurumu: Siyasal yönetim şekilleri (demokrasi, monarşi vb.), devlet, otorite ve meşruiyet kavramları.

• Hukuk Kurumu: Hukukun toplumsal hayattaki rolü ve adaletin sağlanmasındaki önemi.

• Din Kurumu: Din ve toplum ilişkisi.

5. Ünite: Toplumsal Değişme ve Gelişme

Bu ünite, toplumların zaman içinde nasıl dönüştüğünü ve değişmeyi etkileyen faktörleri konu alır.

• Toplumsal Değişme: Toplumsal değişme kavramı, türleri ve değişmeyi etkileyen faktörler (ekonomik, teknolojik, kültürel, siyasal).

• Toplumsal Gelişme ve Modernleşme: Toplumsal gelişme ve kalkınma kavramları.

• Toplumsal Çözülme: Toplumsal bütünleşmeyi zayıflatan unsurlar ve toplumsal çözülmeye neden olan etmenler.

• Küreselleşme ve Toplumsal Yapı: Küreselleşmenin toplumsal yapı, kültür ve kurumlar üzerindeki etkileri.

Genel Amaç: Öğrencilere sosyolojik hayal gücü kazandırarak, gündelik yaşamdaki kişisel sorunlar ile büyük toplumsal olaylar arasındaki bağlantıyı kurma ve yaşadığı toplumu eleştirel bir gözle analiz etme becerisi geliştirmektir.