Lise Psikoloji dersi, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından Felsefe Grubu dersleri kapsamında, genellikle 11. veya 12. sınıflarda okutulur. Bu ders, öğrencilere insan davranışlarını ve zihinsel süreçlerini bilimsel yöntemlerle inceleyen psikoloji biliminin temel bilgi, kavram, teknik ve yöntemlerini öğretmeyi hedefler.

Dersin müfredatı, temel olarak insanı ve onun çevreyle etkileşimini konu alan şu dört ana üniteye ayrılır:

1. Ünite: Psikoloji Bilimini Tanıyalım (Giriş)

Bu ünite, psikolojinin bilimsel bir disiplin olarak tanınmasını ve temel yapısını anlamayı amaçlar.

• Psikolojinin Konusu: Psikolojinin ilgi alanı (davranışlar ve zihinsel süreçler) ve bu süreçlerin karmaşıklığı.

• Psikolojinin Amacı: Betimleme, açıklama, yordama (tahmin etme) ve kontrol etme.

• Psikolojinin Bilim Olma Serüveni: Psikolojinin tarihsel gelişimi ve bilimsel yöntemle olan ilişkisi.

• Psikolojiye Giriş Yaklaşımları:

Yapısalcılık, İşlevselcilik, Bütüncül (Gestalt) Yaklaşım.

Temel Çağdaş Yaklaşımlar: Psikanalitik, Davranışçı, Bilişsel, Hümanistik, Biyolojik, Evrimsel ve Kültürel Yaklaşımlar.

• Psikolojinin Alt Dalları: Deneysel, Gelişim, Sosyal, Klinik, Eğitim, Endüstri, Sağlık gibi alt dalların çalışma alanları.

2. Ünite: Psikolojinin Temel Süreçleri (Biyolojik ve Çevresel Etkileşim)

İnsan davranışlarını etkileyen temel süreçler ve bu süreçlerin biyolojik temelleri incelenir.

• Sinir Sistemi ve Davranış: Sinir sisteminin yapısı, nöronlar, hormonlar ve bunların davranış üzerindeki etkileri.

• Duyum ve Algı: Duyumun psikolojik süreci, duyusal eşikler, duyum organları ve özellikler. Algı (organizmanın çevreyi anlamlandırması) ve algıyı etkileyen faktörler.

• Bilinç ve Dikkat: Bilinç düzeyleri, bilinç halleri (uyku, rüya), dikkat süreçleri ve dikkat türleri.

• Duygu ve Heyecan: Duyguların türleri, işlevi ve ifade ediliş biçimleri. Stres ve stresle başa çıkma yolları.

3. Ünite: Öğrenme, Bellek ve Düşünme

Bilişsel süreçlerin merkezinde yer alan bu ünite, bilginin edinilmesi, saklanması ve kullanılması üzerine odaklanır.

• Öğrenme:

Koşullanma Yoluyla Öğrenme: Klasik (tepkisel) ve Edimsel (araçsal) koşullanma.

Bilişsel Öğrenme: İçgörüsel öğrenme, model alarak öğrenme.

Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler (motivasyon, olgunlaşma vb.).

• Bellek (Hafıza): Bellek türleri (kısa süreli, uzun süreli), bilginin kodlanması, depolanması ve geri çağrılması. Unutmanın nedenleri ve etkili öğrenme stratejileri.

• Düşünme ve Problem Çözme: Düşünmenin yapısı, kavram oluşturma, akıl yürütme ve dil ile ilişkisi. Yaratıcı ve eleştirel düşünme. Problem çözme yolları ve engelleri.

• Zeka: Zeka kavramı, zeka kuramları (çoklu zeka, duygusal zeka), zeka testleri ve zeka ile başarı arasındaki ilişki.

4. Ünite: Ruh Sağlığının Temelleri ve Gelişim

Bu ünite, öğrencilerin kendilerini ve çevrelerindekileri daha iyi anlamaları için gelişim süreçleri ile ruh sağlığı konularına eğilir.

• Gelişim Psikolojisi: Gelişim kavramı ve ilkeleri. Bilişsel, psikososyal ve ahlaki gelişim evrelerine genel bakış (Piaget, Erikson, Kohlberg).

• Kişilik: Kişilik kavramı, kişiliği etkileyen faktörler (kalıtım, çevre). Temel kişilik kuramlarına giriş (Freud, Rogers).

• Savunma Mekanizmaları: Bireyin kaygı ve çatışmalarla başa çıkma yolları (bastırma, yansıtma, rasyonalizasyon vb.).

• Ruh Sağlığı: Sağlıklı ve sağlıksız davranışın ölçütleri. Uyumlu ve uyumsuz davranışlar. Psikolojik yardım alma yolları (psikolog, psikiyatrist).

Genel Amaç: Öğrencilerin kendilerini tanımalarına, insan davranışlarını bilimsel bir çerçevede analiz etmelerine, çevrelerindeki olaylara daha bilinçli ve eleştirel bir bakış açısıyla yaklaşmalarına katkıda bulunmaktır.