Felsefe 11.Sınıf Özet
Felsefe 11.Sınıf Özet WORD İndir
Felsefe 11.Sınıf Özet PDF İndir
ÜNİTE I
MÖ 6.YY – MS 2.YY FELSEFESİ
I.FELSEFENİN ORTAYA ÇIKIŞI
İLK MEDENİYETLER
1-Hint
2-İran(Pers)
3-Çin
4-Mezopotamya
5-Mısır
FELSEFENİN ANAVATANI
-M.Ö 6. yy İyonya da doğmuştur.
-Felsefe, eleştirel bir yaklaşımla gerçeğe ulaşma çabasıdır.
THALES / İLK FİLOZOF(FELSEFENİN BABASI)
FELSEFENİN ANTİK YUNANDA DOĞUŞUNUN NEDENLERİ
1- Ekonomik durumun varlığı.
2- Zengin kültürel ortamın varlığı.
3- İlk defa tanrılardan bağımsız olarak, insan aklıyla hareket edilmiştir.
ANTİK YUNAN ŞEHİR DEVLETLERİ
1-Efes / İZMİR
2-Milet (Miletos) / DİDİM
3-Foça (Phocaea) / İZMİR
4-Bergama (Pergamon) / İZMİR
DOĞA FİLOZOFLARI / ARK(H)E DÜŞÜNCESİ
1-Thales Su
2-Herakleitos Ateş
3-Anaximenes Hava
4-Anaximandros Aperion
5-Empodokles Dört Element
6-Anaxagoras Spermata (Tohum)
7-Demokritos Atom
8-Parmenides Sayılar / 1 Olan
DEĞİŞİM PROBLEMİ
1.Lao Tse
Her şey Tao’dan çıkar ve ona geri döner.
Tao, bu hâliyle tüm değişimlerin içinde değişmeden kalandır.
2.Herakleitos
Ateş. Her şey karşıtıyla vardır ve kaçınılmaz olarak karşıtına dönüşecektir.
Yaşam ölüme, sıcak soğuğa…
Karşıtların savaşı, uyumlu birliğe dönecektir.
3.Parmenides
Varlık, çokluk olarak görünse de asıl olan bir olandır.
Değişim, duyusal bir yanılgıdır.
ANADOLU DA YAŞAMIŞ A.YUNANLI FİLOZOFLAR
1-Epiktetos Stoa Felsefesi DENİZLİ(50 / 135)
2-Kleanthes Stoa Felsefesi ÇANAKKALE - AYVACIK(MÖ 330 / 230)
3-Diogenes Kinik Felsefesi SİNOP(MÖ 412 / 323)
4-Lukianos Kinik Felsefesi ADIYAMAN(MÖ 120 / 192)
5-Ksenofanes Kültürel Yaşam İZMİR(MÖ 570 / 480)
6-Aristotales İlk Bilim Sınıflandırması ÇANAKKALE-ASSOS (MÖ 384 / 322)
SOFİSTLERİN VE SOKRATESİN BİLGİ ANLAYIŞI
1.Sofistler
-Para karşılığı siyaset ve retorik dersleri verirler.
-Doğru bilgi yoktur.
PROTOGORAS A.YUNAN (MÖ 481 / 411)
”İnsan her şeyin ölçüsüdür.”
GEORGİAS A.YUNAN (MÖ 483 / 376)
2.Sokrates – A.YUNAN(M.Ö 469 / 399)
-Bilgi doğuştandır.
-Sorgulanmayan yaşam, yaşanmaya değmez.
-Öğretmenler, öğrencilere yeni bilgiler öğretmezler.
—Maiotik (Doğurtma)
Hiç bir şey bilmediğini söyleyen kişiye, aslında çok şey bildiğini mantıksal tartışma yoluyla gösterme yöntemidir.
—İroni (Alay)
Bildiğini sanan kimseye, aslında yanıldığını mantıksal tartışma yoluyla gösterme yöntemidir.
PLATON ve ARİSTOTALES İN FELSEFELERİ
1-Platon
A-Varlık Anlayışı
-İki ayrı dünya vardır.
1-İdealar dünyası: Asıl gerçek olan, soyut dünyadır.
2-Duyular (Gölgeler) dünyası: İçinde yaşadığımız dünyadır.
Her şey kusurludur.
İdealar dünyasının soluk bir kopyası, gölgesidir.
B-Bilgi Anlayışı
Episteme / Doxa
C-Ahlak (Değer) Anlayışı
-İyi İdeası
-Erdem (Adalet-Cesaret-Bilgelik-Ölçülülük)
D-Siyaset Anlayışı
1-Yöneticiler: Filozoflar BAŞ
2-Bekçiler: Askerler GÖVDE
3-Üreticiler: İşçiler, Tüccarlar, Memurlar, Çiftçiler…vs AYAKLAR
2-Aristoteles
A-Varlık Anlayışı
-Varlığı oluşturan 4 neden vardır. Bunlar;
1-Maddi Neden
2-Formel Neden
3-Fail Neden
4-Ereksel Neden
B-Bilgi Anlayışı
Episteme / Doxa
C-Ahlak (Değer) Anlayışı
-Mutluluk, ruhun amacıdır. Erdem = Altın Orta
D-Siyaset Anlayışı
-İnsan, politik bir hayvandır.
METAFİZİK
-M.Ö 70 te, Aristoteles tarafından kuruldu.
-Tanrı, ruhun varlığı, doğaüstü varlıklar gibi konuları inceler.
ÜNİTE II
2.YY – 15.YY FELSEFESİ
Temel problem “İnanç-Akıl” ilişkisidir.
Din felsefesi ön plandadır.
HRİSTİYAN FELSEFESİNİ ETKİLEYEN AKIMLAR
1-Stoa Felsefesi (MÖ 300 / MS 300)
Elealı ZENON - İTALYA(M.Ö.490 / 430)
EPİKTETOS - A.YUNAN(M.Ö 55 / 135)
-İnsan, doğaya uygun ve basit bir yaşam sürmelidir.
-Dünya vatandaşlığı anlayışı vardır.
-Tüm insanlar eşittir. Bu düşünce Hristiyanlık dinini etkilemiştir.
2- Epiküryanizm(Hedonizm)
EPİKUROS – A.YUNAN(MÖ 341 / 270)
Mutluluğa ulaşmak için, dünyevi hazlardan uzak durulması gerekir.
3-Yeni-Platonculuk
PLOTİNOS A.YUNAN(205 / 270)
Platon un ikili dünya görüşü modeli, Hristiyanlığa uyarlamıştır.
HRİSTİYAN FELSEFESİ
APOLOJİ: Hristiyanlığa karşı yapılan eleştirileri savunmak adına yapılan savunmalar
-5. yy da, İskenderiye Kütüphanesi yakılmıştır.
-Gerekçe, bilimsel ve felsefi çalışmaların Hristiyan düşüncesine zarar vermesi.
-Benzer gerekçelerle, 6. yy da PLATON nun Akademisi de kapatılmıştır.
ORTAÇAĞ AVRUPASI
1.Patristik Dönem ( 2.yy - 8. yy)
AUGUSTİNUS / TERTULLİAN / CLEMENS
“Kilise Babaları” olarak adlandırılırlar.
Dini akılla açıklama, inancın temel öğretisi hâline gelmiştir.
2. Skolastik Dönem (8. yy - 15. yy)
“Okullaşma” anlamına gelir.
ANSELMUS AQUİNOLU THOMAS OCKHAMLI WİLLİAM
HRİSTİYAN FELSEFESİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
1-Tanrının varlığı kanıtlanmaya çalışılmıştır.
2-Antik Yunan felsefesinden etkilenilmiştir.
3-Dinsel otoriteye karşı gelinmemesi düşüncesi egemendir.
HRİSTİYAN FELSEFESİNİN BAZI PROBLEMLERİ
1-Tanrının Varlığının Kanıtı Problemi
A-Ontolojik Kanıt:
ANSELMUS - İTALYA(1033 / 1109)
-Mükemmel kavramı varsa, karşılığı da olmalıdır.
B-Kozmolojik Kanıt:
AQUİNOLU THOMAS - İTALYA(1225 / 1274)
DUNS SCOTUS - İSKOÇYA(1265 / 1308)
-Her şeyin bir nedeni vardır. Her şeyin ilk nedeni tanrıdır.
2-Kötülük Problemi
A-Augustinus
Kötülük, irade zayıflığından kaynaklanır.
Tanrı iyiyi emreder. İnsana seçme özgürlüğü tanımıştır.
B-Aquinalı Thomas
Kötülük, iyinin yokluğundan kaynaklanır.
3-Ruhun Ölümsüzlüğü Problemi
Ruh, bedenden bağımsızdır ve bedenden önce yaratılmıştır.
4-Tümeller Problemi
A) Kavram realizmi: AUGİSTUNUS / ANSELMUS
Tümeller ayrı bir varlık olarak Tanrı’nın zihnindedir.
B) Kavramcılık: AQUİNALI THOMAS
Tümeller tek tek varlıkların içindedir.
C) Adcılık: OCKHAMLI WİLLİAM
Tümeller sadece soyut genellemelerdir
İSLAM FELSEFESİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
-Antik Yunan felsefesinden etkilenmiştir.
-Akıl ve inanç ilişkisi tartışılmıştır.
-Çeviri faaliyetleri yapılmıştır. Süryanice / A.Yunanca / Farsça / Hintçe
Çeviri faaliyetlerinin merkezi Bağdat tır.
DÖNEMİN ÇEVİRİ MERKEZLERİ
1. Atina 2. İskenderiye 3. Antakya 4. Urfa 5. Harran
6. Nusaybin 7. Bağdat 8. Cundişapur 9. Kahire
İSLAM FELSEFESİNİN BAZI PROBLEMLERİ
1-Tanrının Varlığını Kanıtlama Problemi
A-İhtira Kanıtı: İbn RÜŞD – İSPANYA(1126 / 1198)
Her şeyin bir ilk nedeninin olması zorunludur. Bu neden tanrıdır.
B-Hudüs Kanıtı: El KİNDİ - IRAK(801 / 866)
-Hudüs, var olma, varlığın ortaya çıkması demektir.
-Evrenin var olması için bir nedene ihtiyaç vardır. Bu sebep tanrıdır.
2- İrade Özgürlüğü Problemi
A-Cebriye
İnsan özgür değildir ve eylemlerinde mecburdur.
Dolayısıyla davranışlarından sorumlu değildir.
B-Eşariyye / Mutezile
İnsan eylemlerini seçmekte özgürdür.
Ancak, asla mutlak anlamda irade sahibi değildir.
C-Maturidilik
İnsan, eylemlerini seçmede özgürdür ve irade sahibidir.
3-Toplumsal Yaşama Yönelik Problemler
A-Farabi - KAZAKİSTAN(870 / 950)
Erdemli toplum (Medinetül fazıla). Cehaletin ortadan kaldırıldığı, bilgili toplumdur.
B-İbn Haldun - TUNUS(1332 / 1406)
-Mukaddime. Devlet doğal bir kurumdur. -Devletler canlı bir organizma gibi doğar, gelişir ve ölür.
İSLAM FELSEFESİNDE BAZI FELSEFİ GÖRÜŞLER
1-Natüralistler (Tabiyyun) RAZİ - İRAN(864 / 925)
Deist bir akımdır.
2. Dehriyye (Materyalist) RAVENDİ - İRAN(827 / 911)
Gerçek olan tek şey maddedir. Tanrı’nın varlığını kabul etmez.
3.Batınilik Musevi İbn MEYMUN - İSPANYA(55 / 135)
Kutsal kitaplardaki harf ve sözcüklerden gizli manalar çıkaran görüştür.
4.İhvanı Safa
İslam ansiklopedikleri olarak da bilinirler.
İnsan ilahî kanunlara uygun ve erdemli yaşamalıdır.
4.Meşşailik Felsefesi El KİNDİ FARABİ İBN RÜŞD
Akla dayalı inancı savunur.
Başta Aristoteles ve kısmen de Platon felsefesini içeren bir felsefi yaklaşımdır.
5.İşrakilik Felsefesi Şahabettin SÜHREVERDİ - İRAN(1155 / 1191)
Mantığa dayalı bilginin yerine mistik tecrübeyle bilgiye ulaşılır.
İşrakiye, güneşin doğarak ışığın yayılması anlamına gelir.
İNANÇ VE AKIL İLİŞKİSİ
1-Hristiyan Felsefesinde İnanç Ve Akıl İlişkisi
A-Augustinus CEZAYİR(354 / 430)
“Anlamak için inanıyorum.”
B-Aquinolu Thomas İTALYA(1225 / 1274)
“Anlamak için inanıyorum.” yargısını, “İnanmak için anlamalıyım.” yargısına dönüştürür.
C-Ockhamlı William İNGİLTERE(1285 / 1347)
İnanç ile akıl birbirinden bağımsız iki ayrı alandır. İnancın akla, aklın da inanca müdahalesine karşı çıkmıştır.
Görüşleri Hristiyan dinine hakaret olarak görülmüş ve aforoz edilmiştir..
2-İslam Felsefesinde İnanç Ve Akıl İlişkisi
A-Gazali İRAN(1058 / 1111)
Akıl, kesin bilgi verme noktasında yetersizdir.
B-Farabi KAZAKİSTAN(870 / 950)
-Din ve felsefenin konu ve amaçları aynıdır.
-Aksini düşünen birinin, dine körü körüne bağlandığını belirtir.
C-El Kindi IRAK(801 / 873)
Akılla inanca ulaşmak mümkündür.
D-İbn Rüşd İSPANYA(1126 / 1198)
Kuranı Kerim, açık olarak var olan her şeyi akıl yoluyla değerlendirmeye insanları davet etmektedir.
ÜNİTE III
15. YY-17. YY FELSEFESİ
Platon ve Aristoteles, 15-17. yüzyıl felsefesinde etkilidir.
Batının ilk çeviri merkezleri;
İSPANYA – Toledo / İTALYA - Sicilya ve Salerno
-Tıp, astronomi, kimya, felsefe ve mantık eserleri çevrildi.
-Bu dönemde ARİSTOTELES - A.YUNAN(M.Ö 384 / 322) Metafizik
-İbn SİNA - ÖZBEKİSTAN(980 / 1037) Tıp
RÖNESANS (YENİDEN DOĞUŞ)
-İlk olarak İtalya’da ortaya çıkmıştır.
-Kilisenin birey üzerindeki baskısı zayıflamıştır.
-Dogmatik düşünce yıkıldı.
RÖNESANS’IN ORTAYA ÇIKIŞINDAKİ ETKENLER
1-Çeviriler 2-Matbaa 3-Coğrafi Keşifler
RÖNESANS SANAT ESERLERİ
1-Edebiyat
CERVANTES İSPANYA(1547 / 1616)
DANTE İTALYA(1265 / 1321)
2-Tiyatro
SHAKESPEARE İNGİLTERE(1564 / 1616)
3-Resim
L.DA VİNCİ İTALYA(1452 / 1519)
MİCHELANGELO İTALYA(1475 / 1564)
RAFAEL İTALYA (1483 / 1520)
4-Heykel
DONATELLO İTALYA(1386 / 1466)
15 - 17 YY FELSEFESİNİN TEMEL AKIMLARI
A-Hümanizm
İnsanın merkeze alındığı ve aklın öne çıkarıldığı bir bakış açısıdır.
İtalya Floransa’da (TOSKANA) kurulan, Platon Akademisinde ortaya çıkmıştır.
B. Bilimsel Yöntem Sorunu
F.BACON - İNGİLTERE(1561 / 1626) “Bilgi güçtür.’
-Bilimin yöntemi tümevarımdır.
TÜMEVARIM YÖNTEMİ:
Özelden genele yapılan akıl yürütme
C.Kartezyen Felsefe
R.DESCARTES - FRANSA(1596 / 1650)
-Metodik şüphecidir.(Şüpheyi yöntem olarak kullanır)
COGİTO ERGO SUM (Düşünüyorum o halde varım)
Varlık hem madde, hem de idea dır. (Dualizm)
-İki Töz (Cevher) vardır.
1-Ruh (İşlevi düşünme) 2-Madde (İşlevi yer kaplama)
Soyut Somut
D-Hukuk Felsefesi
Feodalite: Ortaçağ Avrupa'sında egemen olan, tarıma dayalı, sosyo-ekonomik sistemdir.
Serfler krala değil, toprak sahibi olan Senyörlere (Derebeylerine) bağlıdır.
Senyörler, kralın otoritesinin zayıflığı nedeniyle güç sahibidir
Dönemin sonunda Avrupa, Monarşik devlet düzenine geçti.
FİLOZOFLARIN SİYASET İLE İLGİLİ FİKİRLERİ
1.Machiavelli - İTALYA(1469 / 1527)
Amaca ulaşmak için her yol mübahtır. Prens(Hükümdar) adlı eserin yazarıdır.
2.T.Hobbes - İNGİLTERE(1584 / 1679)
Devlet gücünün kaynağı, toplumsal sözleşmedir. Toplumsal sözleşme adlı eserin yazarıdır.
ÜTOPYALAR
A-İstenilen Ütopyalar
1.Platon / Devlet
A.YUNAN(M.Ö 427 / 347)
a-Yöneticiler: Filozoflar -BAŞ
b-Bekçiler: Askerler -GÖVDE
c-Üreticiler: İşçiler, Tüccarlar, Memurlar, Çiftçiler…vs -AYAKLAR
2.Farabi / Erdemli Toplum (Medinetül Fazıla)
KAZAKİSTAN (872 / 950)
Cehaletin olmadığı, bilgili toplumdur.
3.T.More / Ütopya
İNGİLTERE(1478-1535)
-İlk sosyalist devlet modelidir. -Ortak mülkiyet esastır.
-Para kullanılmaz. -İhtiyaçları devlet karşılar.
-Günde 6 saat çalışma esastır. -Adada 54 kent vardır.
-Kadın ve erkek eşittir.
4.Campenalla / Güneş Ülkesi
İTALYA(1568-1639)
-Bilim ve felsefe egemendir.
-Devletin başında filozoflar vardır.
-Ortak mülkiyet esastır.
-Günde 4 saat çalışılır.
5.F.Bacon / Nova Atlantis
İNGİLTERE(1561 / 1626)
-Bilimin egemen olduğu ada devletidir.
-Ülkenin merkezi Solomon tapınağıdır. Burası bir bilim merkezidir.
-7 yılda bir, gemiler son bilimsel gelişmeleri adaya getirmek için dünyayı dolaşır.
6.Augustinus / Tanrı Devleti
Tanrı’ya sevgi duyan insanlar Tanrı Devletini,
Dünyaya sevgi duyanlarda Dünya Devleti’ni meydana getireceklerdir
B- İstenilmeyen Ütopyalar
(Korku Ütopyaları / Distopya)
1.A.Huxley / Cesur Yeni Dünya
İNGİLTERE(1894 / 1963)
-Bilim çok ilerlemiş; ekonomi, sağlık ve şiddet sorunları sona ermiştir
-Aile kurumu yoktur. Tüm bebekler tüp bebektir.
-İnsanlar ihtiyaca göre üstün zekâlı, orta zekâlı ve geri zekalı olarak üretilir.
-Geçmişle bağı sağlayan kurumlar kapatılmıştır.
2.G.Orwel / 1984
İNGİLTERE(1903 / 1950)
- Devletleri üç bloka ayırır.
a-Amerika –Batı Avrupa b-Doğu Avrupa Rusya c-Çin ve Japonya
-Devletlerarası güç dengesi varıdır. Savaş olmaz. Bölgesel savaşlar vardır.
BİG BROTHER
-Var olan yönetimlerin egemenliği baskıcı ve zorbadır.
-Diktatör yurttaşa güvenmez. Sorgulama, eleştiri yasaktır.
3.Ray Bradbury / Fahrenheit 451
ABD(1920 / 2012)
-Kitapların yakıldığı, totalitarizm in egemen olduğu bir distopya dır.
BİLİMSEL ÇALIŞMALARIN 15. YY - 17. YY FELSEFESİNE ETKİSİ
A-Nicolaus Kopernik- ALMANYA(1473 / 1543)
Batlamyus sisteminin yerine, güneş merkezli evren anlayışını kurmuştur.
Batlamyus (Ptolemy ) Yer merkezli evren modeli
N.Kopernik Gök merkezli evren modeli
B-F.Bacon - İNGİLTERE(1561 / 1626)
-Aristoteles’in “Tümdengelim” yöntemine karşı, “Tümevarım” yöntemi
-Doğru bilgi için zihin, idollerden (önyargılar) kurtulmalıdır.
İDOLLER
1.Kabile (Soy) İdolleri:
-İnsanlarda, gerçek olmasını istedikleri şeylere inanma eğilimi vardır.
2. Mağara idolleri:
Soy idollerinin aksine, mağara idolleri kişiden kişiye farklılık göstermektedir.
Geçmiş yaşantılar, eğitim, cinsiyet, din vb özelliklerden kaynaklanır.
9/11 e şahit olan bir kimse, savaş konusunda daha agresif olabilir.
3. Çarşı-Pazar İdolleri:
Dilden Kaynaklanır.
1.Var olmayan şeylere verilen isimler.
(Örn: Hayaletler, periler, unicorn, pegasus …)
2.Var olan şeylere verilen hatalı ve belirsiz isimler.
(Örn: Rutubetli, faydalı, sıcak…)
4. Tiyatro idolleri:
Yanlış yöntemlerden ve kişilerin otorite olarak kabul edilmesinden kaynaklanır.
C-G.Galilei - İTALYA(1564 / 1642)
-“Serbest düşme yasası” nı buldu.
-Teleskobu kullanan ilk bilim adamıdır.
-Güneş lekelerini keşfetmiştir.
-Kopernik’in güneş merkezli evren modelini savunduğu için, engizisyonda yargılandı.
D - I.Newton – İNGİLTERE(1643 / 1727)
Yerçekimi Kanunu / 27 yaşında Cambridge üniversitesinde profesör oldu.
ÜNİTE IV
18. YY – 19. YY FELSEFESİ
AYDINLANMA ÇAĞI / AKIL ÇAĞI
AYDINLANMA ÇAĞINI HAZIRLAYAN GELİŞMELER
1.Hümanizm
2.Matbaanın icadı
3.Rönesans
4. Reformasyon / Protestanlık gibi yeni mezheplerin kurulması
AYDINLANMA ÇAĞI OLAYLARI
1.Fransız İhtilali
İhtilal, monarşinin yıkılması ve cumhuriyet rejiminin kurulmasıyla sonuçlandı.
J. J. Rousseau “İnsanlar özgür doğar, ancak doğduktan sonra zincire vurulur.”
Marie ANTOİNETTE(1755 / 1793) ’’Ekmek bulamıyorlarsa pasta yesinler"
Fransa Kralı LOUİS ve Kraliçe Marie ANTOİNETTE asılarak idam edilmiştir.
İsyancılar, bazı şehirlerdeki hapishaneleri basarak asilleri idam etti.
2.Sanayi Devrimi / İNGİLTERE
Ham madde ve yeni pazar arayışları sömürgeciliği doğurmuştur.
18.YY - 19. YY FELSEFESİNDE ÖNE ÇIKAN PROBLEMLER
1-Bilginin Kaynağı
A. Rasyonalizm R.DESCARTES - FRANSA(1596 / 1650)
-Doğru bilginin kaynağı Akıldır.
-Metodik şüphecidir.(Şüpheyi yöntem olarak kullanır.)
COGİTO ERGO SUM Düşünüyorum o halde varım
B.Emprizm J.LOCKE - İNGİLTERE(1632 / 1704)
Bilgilerimizin kaynağı, duyu organlarıdır. Zihin doğuştan boş bir levha gibidir.
(TABULA RASA-Boş Levha )
C.Kritisizm I.KANT - ALMANYA(1724 / 1804)
Duyum + Akıl = BİLGİ
Fenomen(Görünüş): Bilinebilir.
Numen (Öz) : Bilinemez.
2-Birey-Devlet İlişkisi
A. J.Locke - İNGİLTERE(1632 / 1704) / LİBERALİZM
Liberal (özgürlükçü) devlet sistemini savunmuştur.
Devlet, toplumsal sözleşmeyle kurulur. (Yapay Devlet)
Günümüz devlet sistemini oluşturan ilk düşünürdür.
Özgürlüğün korunması için güçler ayrılığı ilkesini öne sürer.
(YASAMA, YÜRÜTME, YARGI)
b. Montesquieu - FRANSA(1689 / 1755)
-Güçler ayrılığını savunur.
-3 yönetim biçimi vardır
1-Cumhuriyet : Halk söz sahibidir.
2-Monarşi : Yönetici tek kişidir. Kanı bağıyla geçer.
3-Despotizm (Totalitarizm/Diktatörlük): İstediğini yapma gücünün tek kişidedir.
c. J.J. Rousseau - FRANSA(1712 / 1778)
İlk insan, doğada tam olarak özgür ve eşit yaşamıştır.
“Mülkiyet” kavramının ortaya çıkışı özgürlüğü ve eşitliği ortadan kaldırmıştır.
Devlet “toplumsal sözleşme” ile kurulmuştur.
Haksızlık durumlarına çözüm olsun diye kurulan Devlet insanları köleleştirdi.
3-Ahlakın İlkeleri
a.I.Kant - ALMANYA(1724 / 1804)
-Ödev Ahlakı dır. İnsan, iyi olmakla yükümlüdür.
-Öyle davran ki eylemine ölçü aldığın, tüm insanlar için geçerli yasa olsun.
-Önemli olan niyetimizdir.
b. J.Bentham - İNGİLTERE(1748 / 1832)
UTİLİTARİZM
Çoğunluğa faydalı olan, ahlaki olandır.
Aynı zamanda haz verici ve mutlu edicidir.
Büyük acılardan kaçmak için küçük hazlardan vazgeçmek gerekir.
4-Varlığın Oluşu
F.Hegel - ALMANYA(1770 / 1833)
-GEİST(Ruh / Tin)
-Diyalektik, hayatın her aşamasında (Siyaset, Ekonomi, Ahlak, Tarih…v.s) vardır.
DİYALEKTİK: Tez - Antitez = Sentez
-Hayat, savaştır.
-Her ölüm yeni bir doğumdur.
-Karşıtların mücadelesi, hayatı besler.
İNSAN HAKLARI KONUSUNDA TARİHSEL GELİŞMELER
1-Hammurabi Kanunları - MÖ 2. YY
Babil Kralı HAMMURABİ
Bu kanunlarda kısas mantığı vardır.
2.Veda Hutbesi - 632
-Bütün insanlar Adem’den gelmiştir
-Beyazın siyaha, siyahın da beyaza hiçbir üstünlüğü yoktur.
-Sizin kadınlar üzerinde hakkınız olduğu gibi onların da sizin üzerinizde hakları vardır.
3-Magna Carta Libertium: (Büyük Özgürlük Fermanı) - 1215
- İngiltere Kralı JOHN un yetkileri kısıtlanarak, meclis oluşturulmuştur.
-İlk seçimler 1265 yılında yapılmıştır.
4-İnsan Hakları Ve Yurttaşlık Bildirgesi - 1789
Fransa 17 maddelik bir bildirge yayımladı.
İlk maddesinde insanların özgür ve eşit doğdukları vurgulanmıştır.
5-İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi - 1948
2. Dünya Savaşı sonrasında BM tarafından yayımlanmıştır.
Bildirgenin temel ilkesi, bütün insanların özgür ve eşit olduklarıdır.
18. YY - 19. YY FELSEFESİNDE DİL VE EDEBİYAT İLİŞKİSİ
“Ansiklopedikler”
VOLTAİRE ROUSSEAU D’ALEMBERT DİDEROT
Fransız Devrimi’nin oluşmasında etkili oldular.
Romantizm
-Fransız devrimi, “Romantizm” akımını ortaya çıkardı.
-Öncüleri Voltaire ve J.J. Rousseau
Toplumun bütün sınıflarına hitap eden, duygu ve coşkunun önemli olduğu akımdır.
GOETHE -SCHİLLER - LAMARTİNE
VİCTOR HUGO -LORD BYRON - PUŞKİN
ROMANTİZM İN TÜRK EDEBİYATI VE DÜŞÜNCE HAREKETİNE ETKİSİ
NAMIK KEMAL / AHMET MİTHAT EFENDİ / RECAİZADE MAHMUT EKREM
ABDÜLHAK HAMİT TARHAN / ZİYA PAŞA
REALİZM
Romantizm akımına tepki olarak doğmuştur.
İnsan ve toplum gerçeğini anlatma üzerine odaklanmıştır.
TOLSTOY / DOSTOYEVSKİ
ÜNİTE V
20. YÜZYIL FELSEFESI
20. YÜZYIL FELSEFESİNİN ÖNE ÇIKAN BAZI ÖZELLİKLERİ
-Yeni ana akımlar oluştu.
-Dilsel analizler yapıldı. (Sembolik mantık )
-Bilim felsefesi kuruldu.
-Felsefe tarihinin en fazla yayınını çıkarıldı.
-Üniversiteler aracılığıyla dünyanın her yerinde felsefe yapılmaya başlandı.
20. YY FELSEFİNİ ETKİLEYEN AKIMLAR
A. Diyalektik materyalizm
B. Varoluşçuluk (Egzistansiyalizm)
C. Fenomenoloji (Gerçeklik-görünüş sorunu)
D. Hermeneutik (Yorum sorunu )
E. Mantıkçı pozitivizm (Analitik felsefe)
F. Yeni ontoloji
A- Diyalektik Materyalizm
K.MARX - ALMANYA(1818 / 1883)
Sosyalist düşüncenin öncülerindendir.
Hegel’in tarihsel idealizmini, ekonomi temelinde tarihsel materyalizme dönüştürmüştür.
Toplumsal değişimleri üretim süreçleriyle açıklamıştır.
Toplum, işçi ve işveren olmak üzere 2 sınıfa ayrılmıştır.
Toplumsal Yapı 2 ye ayrılır.
1- Alt yapı: ( Ekonomi )Üretim tarzı
2-Üst yapı: Kültür, dil, din, devlet, örf, adet, siyaset, hukuk…vs
Alt yapı, üst yapıyı belirler.
K.Marx’ın Diyalektik materyalizm anlayışı 20. yy ı etkilemiştir.
B- Varoluşçuluk (Egzistansiyalizm)
1- J.Paul Sartre FRANSA(1905 /1980)
2-S.Kierkegaard DANİMARKA(1813 / 1855)
Varoluşçu felsefe akımının öncülerindendir.
Nesnel gerçeklik görüşünün karşısına, öznel gerçeklik görüşünü çıkarır.
3-K.Jaspers ALMANYA(1883/ 1969)
Bilimlerin insanın varoluşunu açıklayamayacağını söyler
4-F.Nietzche ALMANYA(1844/ 1900)
Modern insanın değerlerinin dayandığı ilkelerin çöktüğünü söyler.
Nietzsche’ye göre insan, toplumu ve kendini aşmalıdır
Varoluşçu Edebiyatçılar
a-Albert CAMUS / CEZAYİR(1913 / 1960)
Sisifos Söylenceleri / Veba / Yabancı
b-Franz KAFKA
Şato / Dava / Dönüşüm
C. Fenomenoloji (gerçeklik-görünüş sorunu)
E.HUSSERL - ÇEKOSLAVAKYA(1859 / 1938)
Öze tam olarak ulaşılamayacağını, ancak fenomenin bilinebileceğini savunan akım.
-Varlığın özünü meydana getirmeyen özellikler, parantez dışına atılarak ayıklanır.
-Böylece varlığın özüne ulaşılır.
D. Hermeneutik (Yorum Sorunu )
Hakikat arayışıdır. Kutsal metinlerin yorumlanması şeklinde ortaya çıkmıştır.
a-W.DİLTHEY - ALMANYA(1833 / 1911)
Hermeneutiğin kurucu filozofudur.
Tinsel(insana ait) bilimlerin başında tarih gelir.
Tarihsel bir olayı anlayabilmek için, o dönemin tinsel yapısının dile yüklediği anlamlarına bakılmalıdır.
b- H.G.GADAMER - ALMANYA(1900 / 2002)
Hermeneutiği, felsefi bir akıma dönüşmüştür.
İnsan, zorunlu olarak ön yargılarıyla vardır.
Ön yargılar, insanın bakış açısının varabileceği sınırı gösterir.
E-Mantıkçı Pozitivizm (Analitik Felsefe)
M.SCHLİCK R.CARNAP A.WHİTEHEAD
Deney ve gözlem alanının dışında kalan önermeler anlamsızdır.
Doğrulanabilir önerme, üzerinde deney yapılmaya uygun önermedir.
Metafiziksel önermeler anlamsızdır.
T.Kuhn - ABD(1922 / 1996) Bilim adamının nesnel olmadığını savunur.
Paradigma (Sistem) Döneminin hakim gücüdür.
Paradigmalar, ortaya çıkan yeni gelişmeler doğrultusunda değişir.
Aristoteles Fiziği Newton Fiziği Einstein Fiziği
F-Yeni Ontoloji Ve Varlık Sorunu
N.HARTMANN - ALMANYA(1882 / 1950)
Bilgi, her zaman bir nesnenin kavranmasıdır.
I. KATMAN: İNORGANİK K. Cansız varlıkların alanı (Nesne) FİZİK
II. KATMAN: ORGANİK K. Canlı varlıkların alanı (Bitki) BİYOLOJİ
III. KATMAN: BİLİNÇLİ VARLIK K. Bilinçli varlıkların alanı. (Hayvan) PSİKOLOJİ
IV. KATMAN: İDEAL VARLIK K. Tinsel varlıkların alanı (İnsan) FELSEFE
En özgür varlık alanıdır. Bütün insan başarılarını, uygarlık ürünlerini içine alır.
TÜRKİYEDE FELSEFEYE KATKIDA BULUNAN DÜŞÜNÜRLER
HASAN ALİ YÜCEL (1897 /1961)
Millî Eğitim Bakanlığı görevini yürüttüğü dönemde tercüme bürosu kurdurmuştur.
Felsefe ve edebiyat alanlarında çeviri yapmıştır.
RIZA TEVFİK BÖLÜKBAŞI (1869 /1949)
İlk lise felsefe ders kitabını yazmıştır.
NUSRET HIZIR (1889 / 1980)
İstanbul Üniversitesi / Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi
Hacettepe / ODTÜ’de Felsefe derslerine girmiştir.
HİLMİ ZİYA ÜLKEN(1901 / 1974)
Felsefe, sosyoloji, sanat profesörü ve son olarak da ordinaryüs profesör olmuştur.
TAKİYETTİN MENGÜŞOĞLU (1905 / 1984)
Almanya’da Berlin Üniversitesinde felsefe, fizik ve kimya öğrenimi görmüştür.
MACİT GÖKBERK (1908 / 1993)
Uzun yıllar Türk Dil Kurumunun da başkanlığını yapmıştır.
NURETTİN TOPÇU (1909 / 1975)
Sorbonne Üniversitesinde doktorasını verdi.
AYDIN SAYILI(1913 / 1993)
Yüksek lisans ve doktora eğitimini Harvard Üniversitesinde tamamlamıştır.
Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi, Felsefe bölümünde bilim tarihi dersleri vermiştir.
ULUĞ NUTKU (1935 / 2014)
Çukurova Üniversitesi Felsefe Grubu Eğitimi Bölümünü kurmuştur.
İONNA KUÇURADİ (1936 / ……..
Dünya Felsefe Federasyonları başkanlığına seçilen ilk kadındır.
1969 da Hacettepe Üniversitesi Felsefe Bölümünü kurdu.
Özgürlük problemini etik açıdan ele almış ve varoluşçuluk ekseninde yanıtlamıştır.
Felsefe 10.Sınıf Özet
Felsefe 10.Sınıf Özet WORD İndir
Felsefe 10.Sınıf Özet PDF İndir
ÜNİTE I
FELSEFEYLE TANIŞMA
FELSEFENİN ANLAMI
Philo: Sevgi + Sophia: Bilgi
Philosophia (Bilgelik sevgisi)
FELSEFENİN ORTAYA ÇIKIŞI
İlk Medeniyetler
1-Hint
2-Çin
3-Mezopotamya
4-Mısır
FELSEFENİN ANAVATANI
-M.Ö 6. yy İonya da doğmuştur.
-Felsefe, eleştirel bir yaklaşımla gerçeğe ulaşma çabasıdır.
THALES (MÖ 624 – 546) / İLK FİLOZOF
FELSEFENİN ANTİK YUNANDA DOĞUŞUNUN NEDENLERİ
1- Ekonomik durum: Ticaret yolları(Kral yolu)
Üzüm ve Zeytin gibi değerli tarımsal ürünler
2- Zengin kültürel ortam
3- İlk defa tanrılardan bağımsız olarak, insan aklıyla hareket edilmiştir.
FELSEFİ BİLGİNİN ÖZELLİKLERİ
1-Rasyoneldir. (Akla dayalıdır)
2-Eleştireldir. (Şüpheci ve sorgulayıcıdır)
3-Sistematik ve tutarlıdır.
4-Evrenseldir.
5-Özneldir.
6-Görecelidir. (Kesin değildir)
7-Varlığı bütün olarak ele alır.
8- Refleksiyonlu bir bilgidir.
9-Birikimsel, yığılan bir bilgidir.(Kümülatif bilgi)
10-Sorular cevaplardan daha önemlidir.
11-Merak ürünüdür.
FELSEFENİN BİLİME KATKILARI
Sanayi Devrimi
17 ve 18. yy filozofları, bilimsel yöntem ve rasyonel düşünme konusunda fikirler ortaya koymuşlardır.
Bu düşünceler yeni buluşların ve bilimin yolunu açmıştır.
TOPLUMSAL SAPMA
-Toplumun davranış kalıplarının dışına çıkmaktır.
1.Olumlu Sapma: ATATÜRK
2.Olumsuz Sapma: Seri katiller
TOPLUMSAL KONTROL
Toplumun davranış kalıplarının dışına çıkan, bireyler için uygulanır.
-İkiye ayrılır.
1.Resmi Kontrol: Yasalar, yönetmelikler
2.Resmi Olmayan Kontrol: Gelenekler, adetler
ÜNİTE II
DÜŞÜNME VE AKIL YÜRÜTMENİN TEMEL KAVRAMLARI
A.ÖNERME
-İstek, emir, dilek bildiren cümleler önerme değildir.
-En az bir yargı bildiren, özne ve yüklemin bir bağ ile bağlandığı cümlelere denir.
Örn: Timsah canlıdır.
(Özne) (Yüklem)
B. AKIL YÜRÜTME (ARGÜMANTASYON)
-En az iki önermeden hareketle bir sonuca ulaşma işlemidir.
Örnek:
(1.Öncül)Tüm insanlar canlıdır.
(2.Öncül)Ali insandır.
------------------------------------------------
(Sonuç) O halde Ali de canlıdır.
AKIL YÜRÜTME (ARGÜMANTASYON) TÜRLERİ
1.Tümdengelim: Genelden özele yapılan akıl yürütme
2.Tümevrm Yöntemi: Özelden genele yapılan akıl yürütme
3.Analoji(Benzeşim): Benzerlikten hareketle yapılan akıl yürütme
İtalya'nın 3 tarafı denizlerle çevrilidir ve balıkçılık gelişmiştir.
Türkiye'nin de 3 tarafı denizlerle çevrilidir
---------------------------------------------------
O halde Türkiye dede balıkçılık gelişmiştir.
C. DOĞRULUK (HAKİKAT) VE GERÇEKLİK
1.Doğruluk
Bilginin nesnesine uygunluğudur. Örnek: Güneş doğudan doğar, batıdan batar.
2.Gerçeklik
Bilinçten bağımsız var olandır. Örnek: Bilgisayar-Ağaç
D-TEMELLENDİRME
Bilginin nedenleri ile birlikte ortaya konulmasıdır.
DİL VE DÜŞÜNME İLİŞKİSİ
Dünyadaki dillerin sayısı 6.000’dir.
Bu dillerin yarısı yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır.
Dildeki kelime sayısının çok olması, fikir üretimini olumlu yönde etkiler.
İngilizcede gülmeyle ilgili yaklaşık 30 kelime bulunmaktadır.
BİLGİ AKTARMAYI AKSATAN ETKENLER
1.Çok Anlamlılık:
Örn: “Bu küçük bir felakettir.”
Yüz
2.Belirsizlik
Terimlerin sınırlarının kesin olmadığı durumlardır.
Örn: Demokrasi, sıcak, akıllı….. vb.
Silah savunma aracımıdır, yoksa saldırı aracımıdır?
DÜŞÜNCELERİ İFADE ETMENİN YOLLARI
1-Sözel ifade
2-Mimik (Yüz hareketleri)
3-Jest
ÜNİTE III
FELSEFENİN TEMEL KONULARI VE PROBLEMLERİ
I
VARLIK FELSEFESİ (ONTOLOJİ)
VARLIK TÜRLERİ
1-Gerçek (Reel)Varlık: Somut varlıklar.
Örnek: Akrep, Erciyes dağı v.b
2-İdeal Varlık: Soyut varlıklar.
Örnek : Tanrı, ruh, özgürlük, matematik v.b
METAFİZİK
-M.Ö 70 te, Aristo tarafından kuruldu.
-Tanrı, ruh, doğaüstü varlıklar gibi konuları inceler.
İlk olarak Rodoslu Andronikos tarafından MÖ I. yüzyılda kullanılmıştır.
Andronikos, Aristoteles’in eserlerini sıraya koyarken "Fizik" adlı eserinden sonra, sıraya koyduğu yazılara işaret etmek için "metafizik" terimini kullanmıştır.
DOĞA FİLOZOFLARI / ARK(H)E DÜŞÜNCESİ
1-Thales Su
2-Herakleitos Ateş
3-Anaximenes Hava
4-Anaximandros Aperion
5-Empodokles Dört Element
6-Anaxagoras Spermata (Tohum)
7-Demokritos Atom
8-Parmenides Sayılar / 1 Olan
VARLIK VARMIDIR?
A.Varlık Yoktur
1-Nihilizm (Hiçcilik):
-Hiçbir şeyin var olmadığını, hiçbir şeyin bilinemeyeceğini savunan görüştür.
F.NİETZCHE - ALMANYA(1844 / 1900)
GEORGİAS (MÖ 483 - 374)
“Hiçbir şey yoktur.
Eğer olsaydı da, bilinemezdi.
Bilinseydi bile, başkalarına aktarılamazdı.”
2- Taoizm:
LAO TSE ÇİN(MÖ 601 / ???)
Reenkarnasyon / Karma / Kast sistemi
B. Varlık Vardır(Realizm)
1-Varlık “Oluş’’ tur.
HERAKLEİTOS / EFES(M.Ö 6.YY)
-Her şey değişir. Değişmeyen tek şey, değişimin kendisidir.
-Değişmeyi “Logos” yönetir.
-Aynı ırmakta iki kez yıkanamayız.
Hareket = Oluş = Değişim
2. Varlık “idea’’ dır. (İdealizm)
a. PLATON – A.YUNAN(M.Ö 428 / 348)
-İki ayrı dünya vardır.
-İdealar dünyası:
Asıl gerçek olan soyut dünya.
-Duyular (Gölgeler) dünyası:
İçinde yaşadığımız dünyadır.
Her şey kusurludur.
İdealar dünyasının soluk bir kopyası, gölgesidir.
b.ARİSTOTELES / A.YUNAN(MÖ 384 / 322)
-Tek gerçek dünya, içinde yaşadığımız dünyadır.
-Varlığı oluşturan 4 neden bulunmaktadır. Bunlar:
1-Maddi Neden
2-Formel Neden
3-Fail Neden
4-Ereksel Neden
c.FARABİ (MUALLİMİ SANİ) KAZAKİSTAN (870 / 950)
Aristoteles in varlık anlayışını temel alır.
Varlıklar ikiye ayrılır.
1-Mutlak (Zorunlu) Varlık:
2-Mümkün (Olası) Varlık:
d. F.HEGEL / ALMANYA (1770 / 1831)
Geist / Diyalektik İdealizm TEZ-ANTİTEZ–SENTEZ
3. Varlık “madde’’ dir. (Materyalizm)
a. DEMOKRİTOS / A.YUNAN(MÖ 460 / 370)
-Her şey atomlardan oluşur.
-Renkleri, sesleri, tatları ve kokuları yoktur.
-Atomlar sürekli hareket halindedir.
b. LA METRİE – FRANSA(1709-1751)
-’Makine İnsan’ adlı eseri yazdı.
-Ruh yok, madde vardır.
-İnsan, organik makinedir.
c. K.MARKS - ALMANYA(1818 / 1883)
Diyalektik Materyalizm
TEZ-ANTİTEZ–SENTEZ
4. Varlık hem madde hem de ideadır. (Dualizm)
R. DESCARTES - FRANSA(1596 / 1650)
-2 Töz (Cevher)
1-Ruh (İşlevi düşünme) 2-Madde (İşlevi yer kaplama)
Soyut Somut
5. Varlık fenomendir.
E.HUSSERL – ALMANYA (1859 / 1938)
-Varlığın özünü meydana getirmeyen özellikleri, parantez dışına atılarak ayıklanır.
-Böylece varlığın özüne ulaşılır.
6- Varoluşçuluk (Egzistansiyalizm)
-Sadece insanda, varoluş özden önce gelir.
-İnsan özgür bir varlıktır.
VARLIĞIN NİCELİĞİ
1-Monizm(Tekçilik)
2-Düalizm(İkicilik)
3-Pluralizm(Çoğulculuk)
II
EPİSTEMOLOJİ
(BİLGİ FELSEFESİ)
“Doğru bilgi mümkün müdür? Bilginin kaynağı nedir?
“Bilginin sınırları ve doğru bilginin ölçütleri nelerdir?
MUTLAK DOĞRU BİLGİ ARMIDIR?
A.Reddedenler
1. Septisizm (Kuşkuculuk)
Pyrrhon (M.Ö 365 / 275)
Timon (M.Ö 320 / 230)
Zenon (M.Ö 495 / 425)
2. Sofistler
-Para karşılığı siyaset ve retorik dersleri verirler.
-Doğru bilgi yoktur.
Protogoras (M.Ö 481 / 411)
İnsan, her şeyin ölçüsüdür.
Xhenophanes (M.Ö 431 / 354)
Georgias (M.Ö 483 / 376)
B. Kabul Edenler
-Bilgi görecelidir.
-Hiçbir konuda hüküm verilmemelidir. (EPOKHE)
-Yargısızlık, insanı sıkıntılardan kurtarır. (ATARAXİA)
1.Rasyonalizm (Akılcılık)
-Duyu organları yanıltıcıdır.
PLATON / A.YUNAN(M.Ö 427–347)
a-İdealar dünyası:
Gerçeğin bilgisi buradadır. (Episteme)
b-Duyular (Gölgeler) dünyası:
Yalnızca sanılarımız (Doxa) olabilir.
2.Empirizm (Deneycilik-Duyumculuk)
JOHN LOCKE / İNGİLTERE(1632–1704)
-Bilginin kaynağı, duyu organlarıdır.
-Akıl yanıltıcıdır.
Zihin, doğuştan boş bir levha gibidir. Zihin deneyimlerle dolar.
(TABULA RASA-Boş Levha)
3.Kritisizm (Eleştirel Felsefe)
I.KANT / ALMANYA(1724–1804)
-Emprizm ve Rasyonalizmin sentezidir.
Duyum + Akıl = BİLGİ
Fenomen(Görünüş): Bilinebilir. Numen (Öz) : Bilinemez.
4.Pozitivizm (Olguculuk)
A.COMTE / FRANSA(1788–1857)
-Doğru bilgiye ancak bilim ulaşabilir.
-Düşünme, metafizik ve dinden arındırılmalıdır.
ÜÇ HAL YASASI: İnsanoğlu üç çağ geçirmiştir.
1-Teolojik dönem: Evren din ile açıklanır.
2-Metafizik dönem: Evren metafizik ile açıklanır.
3-Pozitif dönem: Evren bilimle açıklanır
5.Entüisyonizm (Sezgicilik )
a.GAZALİ / İRAN(1058–1111) Kalp gözü:
-Gerçek ve kesin bilgi, sezgi ile kazanılır.
b. HENRİ BERGSON / FRANSA(1859–1941)
-ELAN VİTAL(Yaşam Hamlesi)
“Gerçeklik zamandır ve bunu ancak sezgi kavrar.”
-Sezgisel yol gerçekliği içten, aniden açıkça kavrar.
6.Pragmatizm (Faydacılık )
a. W. JAMES / ABD(1842–1910) Doğru bilgi, faydalı bilgidir.
b. J.DEWEY / ABD(1859-1950) Düşünceler, insanı yarara ulaştıran birer araçtır.
(Enstrümantalizm–Aletçilik –Araçcılık)
SİMÜLASYON KURAMI
J.BAUDRİLLARD - FRANSA(1929/2007)
Simülasyon kavramı, bir şeyin benzeri veya sahtesi anlamında kullanılır.
GERÇEKLİK VE KURMACA
1-Görünen gerçeklik
2-Ekranda izlenen (kurgusal-sanal) gerçeklik
Seçilmiş, ayıklanmış, ses ve görüntü efektleriyle değiştirilmiş bir olgudur.
MEDYA
1-Web 2-Tv 3-Yayınlar(gazeteler, dergiler… vs)
III
BİLİM FELSEFESİ
Bilimin doğasını, yapısını, işleyişini ve yöntemini sorgular.
BİLİMLERİN ORTAYA ÇIKIŞI
Tüm bilimlerin babası felsefedir.
Kesin bilgiler ortaya koymaya başlayan felsefe disiplinleri, felsefeden koparak bilim haline gelmiştir.
BİLİMİN TARİHİ GELİŞİMİ
A-İlk Medeniyetler M.Ö 2000
(Hint-Çin-Mısır-Mezopotamya)
B-Antik Yunan (M.Ö 600 )
C-Skolastik Dönem (Ortaçağ Avrupası) 8-15 YY.
Bilim ve felsefe, dini otoritenin baskısı altındadır.
D-Arap Coğrafyası (8-14.YY)
- Yunanca bilim ve felsefe eserleri Arapçaya tercüme edildi.
-Harezmi -İbni Sina- Biruni
E-Rönesans (Yeniden Doğuş) (15-16 YY)
-Kopernik -Kepler -Galileo
F-Reformasyon (Yeniden Biçimlendirme) (15-16 YY)
Martin LUTHER
Katolik Vatikan a karşı, Protestan mezhebini kurdu.
-İncil, Almancaya tercüme edildi.
-Ayinler, Almanca yapılmaya başladı.
G-Aydınlanma Çağı (17-18.YY)
-Tümevarım yöntemi, bilimsel yöntem olarak benimsendi.
H-Sanayi Devrimi (19.YY)
i-20. YY
A.EİNSTEİN - (İzafiyet Teorisi)
M.PLANCK - (Kuantum Kuramı)
W. HEİSENBERG - (Belirsizlik İlkesi)
BİLİMİN ÖZELLİKLERİ:
1-Objektiftir. 2-Olgusaldır. 3-Kesindir.
4-Geneldir. 5-Gözlem ve deney e dayanır. 6- Eleştireldir.
7- Doğruluğu test edilebilir.
BİLİMSEL YÖNTEM:
1-Gözlem 2-Hipotez (Varsayım/Denence) 3-Deney
4-Kuram (Teori) 5-Yasa (Kanun)
BİLİMLERİN SINIFLANDIRILMASI
1-İnsan Bilimleri (Sosyal Bilimler)
Tarih / Psikoloji / Sosyoloji / Antropoloji / Siyaset Bilimi
2-Doğa Bilimleri (Fen Bilimleri - Pozitif Bilimler)
Fizik / Kimya / Astronomi / Coğrafya / Biyoloji
3-Formel Bilimler
Matematik / Mantık
POZİTİVİZM (OLGUCULUK)
A.COMTE(1788–1857)
-Doğru bilgiye ancak bilim ulaşabilir.
-Düşünme, metafizik ve dinden arındırılmalıdır.
ÜÇ HAL YASASI: İnsanoğlu üç çağ geçirmiştir.
1-Teolojik dönem: Evren din ile açıklanır.
2-Metafizik dönem: Evren metafizik ile açıklanır.
3-Pozitif dönem: Evren bilim ile açıklanır
NEOPOZİTİVİZM
(ANALİTİK FELSEFE -MANTIKÇI POZİTİVİZM)
LUDWİG WİTTGENSTEİN(1889–1951)
Felsefenin uğraş alanı dil çözümlemeleridir.
BİLİME FARKLI YAKLAŞIMLAR
A-Ürün Olarak Bilim Anlayışı (Klasik Görüş)
H.REİCHENBACH M.SCHİLİCK R.CARNAP
1-Bilim nesneldir. 2-Tüm bilimler tek bir bilime indirgenebilir.(Fizik)
3-Kesindir. 4-Bilim, düzgün doğrusal olarak ilerlemektedir.
5-Anlamlı önerme, doğrulanabilen önermedir.
Bilimde Doğrulanabilirlik Anlayışı
R.CARNAP / Klasik görüş
Doğrulanamayan önermeler anlamsızdır.
Bilimde Yanlışlanabilirlik Anlayışı
K.R. POPPER: Klasik görüş
Tümevarım ilkesinin geçersizliği nedeniyle, kuramlar hiçbir zaman deneysel olarak doğrulanamaz.
Ama yanlışlanabilir.
O halde, bir teorinin bilimsel olabilmesi için yanlışlanabilir olması gereklidir.
B- Etkinlik Olarak Bilim Anlayışı (Modern Görüş)
T .KUHN S.TOULMİN
1-Bilim özneldir.
2-Bilim yanılabilir.
3-Bilim sıçramalı olarak ilerlemektedir.(Bilimsel devrim)
Paradigma: Bilimsel kuram ve varsayıma denir.
Bilim adamının bakış açısını belirleyen kuramdır.
Bilimin İlerleme Dönemleri (Thomas Kuhn)
1-Bilim öncesi dönem: Paradigmanın bilimsel sorunları çözdüğü dönemdir.
2-Olağan bilim dönemi: Paradigmanın çözemediği problemler ortaya çıkar.
3-Bunalımlar dönemi: Yeni bir paradigma ortaya çıkar.
-Yaşlı bilim adamları, bu paradigmayı önce kabul etmeyip direnir.
4-Bilimsel devrim dönemi: Paradigma başarıya ulaşır.
-Çözümsüz kalan sorular çözümlenir.
BİLİMSEL ÖNDEYİ
Mevcut bulgulardan hareketle, geleceğe dönük tahminde bulunmak.
Meteoroloji tahminleri
Astronomide ilk Öndeyi: Thales / Güneş tutulması / M.Ö 28 Mayıs 585
BİLİM HAYAT İLİŞKİSİ (BİLİMİN DEĞERİ)
Bilim, kullanım biçimine göre iyiye veya kötüye kullanılabilir.
IV
ETİK
AHLAK FELSEFESİ
TEMEL KAVRAMLAR
1)İyi - Kötü: İnsanın değer verdiği, yararlı bulduğu şeylerdir.
2)Özgürlük: Bireyin hiçbir etki altında kalmadan, seçimlerini yapmasıdır.
3.Sorumluluk: Alınan kararların sonuçlarını üstlenmektir.
4.Erdem: Bilgelik, Cesaret, Adalet, Ölçülülük
5)Vicdan: Bireyin eylemlerini yargılamasını sağlayan iç mahkemedir.
6)Ahlak Yasası: Ahlaki eylemleri belirleyen kurallar bütünüdür.
Örn: Kanunlar, örf ve adetler, görgü kuralları… v.s
7)Ahlaki Eylem: Ahlaki içeriğe sahip davranışlardır.
İNSAN ÖZGÜRMÜDÜR?
1-Determinizm: Özgürlüğün olmadığını savunur.
2-İndeterminizm: Özgürlüğün olduğunu savunur.
3-Otodeterminizm: Özgürlüğün kısmen olduğun savunur.
4-Fatalizm(Kadercilik): Tanrısal yazgının dışına çıkılamaz.
EVRENSEL AHLAK YASASI VARMIDIR?
A- Reddedenler
1-Hedonizm (Hazcılık)
EPİKUROS - A.YUNAN (M.Ö 341 -270)
ARİSTİPPOS - A.YUNAN(M.Ö 435 - 386)
-Hayatın amacı, mutlu olmaktır.
-Manevi hazlar, bedensel hazlardan daha önemlidir.
2.Pragmatizm (Faydacılık )
W. JAMES / ABD(1842–1910)
J.DEWEY / ABD(1859-1950)
Ahlaki eylem, faydalı eylemdir.
3-Nihilizm(Hiçcilik)
-Otorite ve devlet insan doğasına aykırıdır.
4-Anarşizm
-Devlet olmadan da insan yaşayabilir. Devlet yıkılmalıdır.
5.Egoizm (Benmerkezcilik)
T.Hobbes
Her canlı doğası gereği, öncelikli olarak kendisini düşünür.
6- Varoluşçuluk (Egzistansiyalizm)
-Sadece insanda varoluş özden önce gelir.
-İnsan, özgürlüğe mahkum bir varlıktır.
B - Evrensel Ahlak Yasasını Kabul Edenle
1. Utilitarizm(Toplumsal Faydacılık)
J.Bentham, J.S.Mill
2.Entüisyonizm(Sezgicilik)
H.Bergson
3. Erdem Etiği
Sokrates - a.Yunan(MÖ 470 / 399)
Platon - a.Yunan (MÖ 427 / 347)
Aristoteles - a.Yunan (MÖ 384 / 322)
-Kötülüğün kaynağı cehalettir.
-Hiç kimse bilerek kötülük yapmaz.
4.Ödev Ahlakı
-I.Kant - Almanya(1724-1804):
-Önemli olan niyetimizdir.
-‘Öyle davran ki, eylemine ölçü aldığın, tüm insanlar için geçerli yasa olsun’
5.Ahlaksal Determinizm
Spinoza - Hollanda(1632-1677)
Tanrı’nın buyruklarının farkında olunmasının nesnel bir ahlak oluşturulabileceğini savunur
V
DİN FELSEFESİ
Tanrı’nın varlığı ile ilgili görüşler nelerdir? “Evren sonlu mudur, sonsuz mudur? “Ölümden sonra yaşam var mıdır?
TEMEL KAVRAMLAR
1-Teoloji: Tanrı bilim.
2-Tanrı(Tengri): Yaratıcı, yüce varlık
3-Mucize: Akla aykırı, doğaüstü olaydır.
4-Vahiy: Tanrının, peygamberlere gönderdiği emirlerdir.
CEBRAİL/ GABRİEL
5-Peygamber: Tanrının elçisidir.
6-İbadet: Tanrısal emirleri yerine getirmek, tapınmak
7-Kutsal: Dinen değerli olan
İNANÇ BİÇİMLERİ
1.Teizm (Tanrıcılık )
-Tanrı, peygamber ve kutsal kitapları kabul eden görüş
2.Deizm (Yaradancılık)
-17-18.YY Fransa ve İngiltere’de ortaya çıkan görüştür.
-Doğal din düşüncesini savunurlar.
-Tanrı vardır ama evrene müdahale etmez.
-Tüm dinlerin ve kutsal kitapların uydurma olduğunu söyler.
-Akıl dışı tüm inançları reddeder. Mucizeye yer yoktur.
J.LOCKE NEWTON J.J.ROUSSEAU VOLTAİRE
3.Ateizm (Tanrıtanımazlık)
-Tanrının varlığını reddeden felsefi görüş
4.Agnostisizm (Bilinemezcilik)
PROTOGORAS - A.YUNAN
PASCAL - FRANSA
-Tanrının varlığı ya da yokluğu bilinemez.
-Tanrının var olması için kanıtlar yetersizdir.
5.Panteizm (Tüm Tanrıcılık )
SPİNOZA - G.BRUNO
-EVREN=TANRI
-Hinduizm, Budizm, Şintoizm….
6.Pan(en)teizm
-Tasavvufun din anlayışıdır.
7. Monoteizm(Tek Tanrıcılık)
8. Politeizm (Çok Tanrıcılık)
TANRININ VARLIĞI &YOKLUĞU PROBLEMİ?
A-Vardır:
1-Ontolojik Kanıt:
Anselmus - İTALYA(1033 / 1109)
-Mükemmel kavramı varsa, karşılığı da olmalıdır.
2-Kozmolojik Kanıt:
Thomas Aquinas – İTALYA(1225 / 1274) Duns Scotus - İSKOÇYA(1265 / 1308)
- Tanrı'nın varlığını evrenden hareketle kanıtlanmaya çalışılır.
- Her şeyin bir ilk nedeni vardır. O ilk neden tanrıdır. BİG BANG
3-Düzen Ve Amaç Kanıtı (Teleoloji )
-Evrene düzen ve amaç veren ilahi bir güç vardır.
-Saati yapan mühendis gibi.
B-Yoktur:
1-Kötülük Kanıtı
2-Ahlaki Gerekçeler Kanıtı
-NİETZSCHE - ALMANYA(1844 / 1900) -J.P SARTRE - FRANSA(1905 / 1980)
-Tanrı varsa, özgürlük ve insan onuru yoktur.
3-Sosyolojik Kanıt
E.DURKHEİM - FRANSA(1858 / 1917)
-Tanrı, insan ihtiyaçlarının ürünüdür.
-Her insan öldükten sonra, sonsuza kadar cennette yaşayacağına inanmak ister.
EVRENİN SONLU OLUP OLMADIĞINA YÖNELİK GÖRÜŞLER
Entropi
Fiziğin ortaya koyduğu deliller, masa üzerinde duran bir bardak sıcak çayın ısı enerjisinin zamanla oda içine doğru dağıldığı ve bu ısı akışının tersine dönüp de çayı tekrar ısıtmadığı örneğidir.
Din felsefecilerinden bazıları bu yasanın evrenin sonu olduğuna delil olduğunu söyler. Çünkü onlara göre evrende bir düzensizlik varsa ve giderek artıyorsa bu onun sonlu olduğunu gösterir.
Büyük Hadron Çarpıştırıcısı
Eylül 2008'de, 14 milyar yıl önce evrenin oluşumunu hazırlayan “Büyük Patlama” nın mini versiyonlarını üreterek, evrenin oluşumu sırasındaki sırların anlaşılmasını sağlaması amacıyla çalıştırılmıştı.
Mart 2013'te uzmanlar, atom altı parçacık “Higgs Bozonu”nu bulduklarını açıklamışlardı.
Deneyin sonucu, elle tutulamaz bir fiziksel olayın maddelere kütle verdiğini göstermiş oldu.
Çalışma İngiliz Peter Higgs ve Belçikalı François Englert’e 2013 yılında Nobel Fizik Ödülü kazandırmıştı.
ÖLÜMDEN SONRA YAŞAMIN OLUP OLMADIĞINA YÖNELİK GÖRÜŞLER
VI
SİYASET FELSEFESİ
Siyaset,"Arapça" at eğitimi anlamına gelir.
Politika, " Yunanca" polis yani şehirle ilgili işler anlamına gelir.
-SİYASET BİLİMİ:
-Olanı araştırır.
-SİYASET FELSEFESİ:
-Olması gerekeni araştırır.
SİYASET FELSEFESİ TEMEL KAVRAMLARI
1-Devlet:
-Ortak bir toprak bütünlüğüne sahip, bağımsızlığa dayalı siyasi örgütlenmedir.
2-Hukuk:
-Toplumda bireyler arası ilişkileri düzenleyen, kurallar bütünüdür.
a. Yazılı Hukuk Kuralları
b. Sözlü Hukuk Kuralları
3-Birey: Toplumu oluşturan her bir insandır.
4-Toplum: Bireylerin oluşturduğu bütüne denir.
5- Özgürlük: Bireyin baskı altında kalmaksızın tercihte bulunabilmesidir.
6-Eşitlik: İnsanlar arası ayrım gözetilmemesidir.
7-Basın özgürlüğü: Basının bağımsız haber yapabilmesidir.
8-Bürokrasi: Memurlar topluluğunu ifade eder. Daha çok şikayet ifadesi olarak kullanılır.
9-Meşruiyet: Alınan kararın, yasalara uygunluğudur.
10-Sivil Toplum Örgütü:Tema, Lösev…vs
11-İktidar: Bir toplumda egemenliği elinde bulunduranlarıdır.
Devlet gücünü kullanma yetkisi verir.
12-Çoğulculuk: Seçilenlerin sadece kendi kitlesine değil, tüm yurttaşlara eşit davranmasıdır.
13-Katılımcılık: Yurttaşların oy dönemleri dışında da yönetime aktif olarak katılmasıdır.
14-Siyasi Partiler :-İktidar Partisi -Ana Muhalafet Partisi -Muhalafet Partisi
15-Seçimler: -Gizli oy -Açık sayım -Genel oy -Eşit oy
16-Laiklik: -Laiklik ve Sekülerizm terimleri 19. yüzyılda ortaya çıkmıştır.
-Aydınlanma Çağı’nın etkisiyle gelişmiştir.
-18. yüzyılda Fransız ve Amerikan devrimleri ile büyük ölçüde uygulamaya geçmiştir.
17-Kitle İletişim Araçlarını Takip Etmek:
Tv, Gazete, İnternet… vs
TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER
1. Klasik Haklar (Koruyucu Haklar):
-Bireyi, devlete ve topluma karşı koruyan haklar.
-Yaşama hakkı
-Mülkiyet hakkı
2. Sosyal ve Ekonomik Haklar (İsteme Hakları):
- Eğitim ve öğrenim hakkı - Çalışma hakkı
- Konut hakkı - Grev hakkı - Sendika kurma hakkı
3. Siyasal Haklar (Katılma Hakları):
-Seçme ve seçilme hakkı
-Siyaset yapma hakkı
-Dilekçe (Bilgi edinme) hakkı
DEVLETİN ORTAYA ÇIKIŞI
1.Doğal Devlet Anlayışı
PLATON A.YUNAN(M.Ö 427 / 347)
İnsanların korunma ve güvenlik ihtiyaçlarından kendiliğinden ortaya çıkar.
2.Yapay Devlet Anlayışı
J.J ROUSSEAU - FRANSA (1712 / 1778)
T.HOBBES - İNGİLTERE (1588 / 1679)
Toplumsal düzen ve güvenlik için toplumsal sözleşmeyle anlaşarak kurulur.
3-Tanrısal Kaynaklı Devlet Anlayışı
-İktidarın kaynağı tanrıdır.
İDEAL DEVLET DÜZENİ VARMIDIR?
A-İdeal Devlet Düzeni Yoktur Diyen Görüşler
1-Nihilizm(Hiçcilik) -Otorite ve devlet insan doğasına aykırıdır.
2-Anarşizm -Devlet olmadan da insan yaşayabilir. Devlet yıkılmalıdır.
B-İdeal Düzenin Varlığını Kabul Eden Görüşler
1-Özgürlüğü Temele Alan Yaklaşım (LİBERALİZM)
A.SMİTH J.LOCKE J.S.MİLL
-Belirleyici ilke, özgürlüktür.
-İnanç, ekonomi, düşünce özgürlüğü esastır.
2-Eşitliği Temele Alan Yaklaşım (SOSYALİZM)
K.MARK – ALMANYA (1818 / 1883) S.SİMON – FRANSA (1760 / 1825)
-Özel mülkiyet yoktur.
-Herkesin eşit olduğu, sınıfsız devlet modelidir.
3-Adaleti Temele Alan Yaklaşım
E. Bernstein – ALMANYA (1850 / 1932)
J. Rawls - ABD (1921 / 2002)
-Özgürlük ve eşitliğin aynı zamanda sağlandığı devlet modelidir.
ÜTOPYALAR
A-İstenilen Ütopyalar
1.Platon / Devlet
A.YUNAN(M.Ö 427 / 347)
a-Yöneticiler: Filozoflar -BAŞ
b-Bekçiler: Askerler -GÖVDE
c-Üreticiler: İşçiler, Tüccarlar, Memurlar, Çiftçiler…vs -AYAKLAR
2.Farabi / Erdemli Toplum (Medinetül Fazıla)
KAZAKİSTAN (872 / 950)
Cehaletin olmadığı, bilgili toplumdur.
3.T.More / Ütopya
İNGİLTERE(1478-1535)
-İlk sosyalist devlet modelidir.
-Ortak mülkiyet esastır.
-Para kullanılmaz.
-İhtiyaçları devlet karşılar.
-Günde 6 saat çalışma esastır.
-Adada 54 kent vardır.
-Kadın ve erkek eşittir.
4.Campenalla / Güneş Ülkesi
İTALYA(1568-1639)
-Bilim ve felsefe egemendir.
-Devletin başında filozoflar vardır.
-Ortak mülkiyet esastır.
-Günde 4 saat çalışılır.
5.F.Bacon / Nova Atlantis
İNGİLTERE(1561 / 1626)
-Bilimin egemen olduğu ada devletidir.
-Ülkenin merkezi Solomon tapınağıdır. Burası bir bilim merkezidir.
-7 yılda bir, gemiler son bilimsel gelişmeleri adaya getirmek için dünyayı dolaşır.
6.Augustinus / Tanrı Devleti
Tanrı’ya sevgi duyan insanlar Tanrı Devletini,
Dünyaya sevgi duyanlarda Dünya Devleti’ni meydana getireceklerdir
.
B- İstenilmeyen Ütopyalar
(Korku Ütopyaları / Distopya)
1.A.Huxley / Cesur Yeni Dünya
İNGİLTERE(1894 / 1963)
-Bilim çok ilerlemiş; ekonomi, sağlık ve şiddet sorunları sona ermiştir
-Aile kurumu yoktur. Tüm bebekler tüp bebektir.
-İnsanlar ihtiyaca göre üstün zekâlı, orta zekâlı ve geri zekalı olarak üretilir.
-Geçmişle bağı sağlayan kurumlar kapatılmıştır.
2.G.Orwel / 1984
İNGİLTERE(1903 / 1950)
- Devletleri üç bloka ayırır.
a-Amerika –Batı Avrupa b-Doğu Avrupa Rusya c-Çin ve Japonya
-Devletlerarası güç dengesi varıdır. Savaş olmaz. Bölgesel savaşlar vardır.
BİG BROTHER
-Var olan yönetimlerin egemenliği baskıcı ve zorbadır.
-Diktatör yurttaşa güvenmez. Sorgulama, eleştiri yasaktır.
3.Ray Bradbury / Fahrenheit 451
ABD(1920 / 2012)
-Kitapların yakıldığı, totalitarizm in egemen olduğu bir distopya dır.
YÖNETİM BİÇİMLERİ
1. Monarşi-Tek kişinin yönetimidir. Taht, kan bağıyla geçer.
2. Oligarşi-Zengin azınlığın ülkeyi doğrudan veya dolaylı olarak yönetmesidir.
3. Aristokrasi-Eğitimli, seçkin sınıfın yönetimidir.
4. Teokrasi-Dini yönetim biçimidir.
5. Diktatörlük (Totalitarizm)
-Tek kişi, her türlü kanunun üstünde hareket eder.
-Muhalif gurupları baskı altına alarak ortadan kaldırır.
-Özgür düşünce yoktur.
6. Federasyon-İç işlerinde serbest, dış işlerinde başkente bağlı devletler topluluğudur.
7. Sosyalizm-Herkesin eşit olduğu, sınıfsız toplumdur. Ortak mülkiyet vardır.
8. Timokrasi-Askeri yönetim biçimidir.
9. Demokrasi-Halkın yönetimidir.
DEMOKRASİNİN UYGULANMA BİÇİMLERİ
A. Doğrudan Demokrasi (Antik YUNAN /İSVİÇRE Kantonları)
B. Temsili Demokrasi
1-Parlamenter Sistem: (İNGİLTERE)
Mecliste %51 çoğunluğu sağlayan parti, tek başına iktidar olur.
Bir parti tek başına çoğunluğu sağlayamaz ise koalisyon hükümeti kurulur.
2. Başkanlık Sistemi: (ABD)
-Yürütme görevini halkın seçtiği başkan ve başkanın belirlediği bakanlar kullanır.
3.Yarı Başkanlık Sistemi: (FRANSA)
-Yürütme gücü devlet başkanı ile hükümet başkanı arasında paylaşılır.
4. Meclis Hükümeti: (İSVİÇRE)
-Güçler birliği vardır. Ayrıca bir başbakan görevlendirilmez.
-Meclis ile yürütme kurulu görüş ayrılığına düşerse, kurul meclisin kararına uyar.
C. Yarı Doğrudan Demokrasi: (İTALYA-İSVİÇRE)
1.Referandum (Halk Oylaması):
2. Halk Vetosu:
-Parlamento tarafından kabul edilen kanunun, halkın hareketiyle değiştirilmesidir.
3. Halk Teşebbüsü:
-Halkın istediği ama parlamentonun istemediği kanunun çıkarılmasını sağlar.
4. Temsilcilerin Azli:
-Seçmenlerin temsilcinin görevden alınması için baskı uygulamasıdır.
CUMHURİYET VE DEMOKRASİ AYRIMI
A. Cumhuriyet:
Yönetimin seçimler sonucunda belirlendiği devlet şeklidir.
Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti
B. Demokrasi:
1.Hukukun Üstünlüğü
2.Güçler Ayrılığı(Yasama-Yürütme-Yargı)
3.Siyasi Partiler
4.Sivil Toplum örgütleri
5.Çoğulculuk anlayışı
6.Katılımcılık
7.Adil Seçimler
(Gizli oy / Açık sayım / Genel oy / Eşit oy)
8.Laiklik
VII
SANAT FELSEFESİ (ESTETİK)
Aesthetica (Duyum, Duyumsama)
A.BAUMGARTEN - ALMANYA(1714-1762)
TEMEL KAVRAMLAR
a.Güzel:
Biçimindeki uyum ve ölçülerindeki dengeyle, hoşa giderek hayranlık uyandıran.
b.Hoş:
Duyularımıza hitap eden şeylerdir.
c.Yüce:
İnsanca ölçüleri aşan şeydir. Her yüce güzel olduğu halde, her güzel yüce değildir.
SANAT KURAMLARI
1.Taklit(Mimesis) Kuramı: Platon-Aristoteles
-Sanat, doğanın taklit edilmesidir.
-Aristoteles, güzeli orantı ve düzende görür.
2.Oyun Kuramı: Schelling (1755-1854)
-Sanat, büyüklerin oynadığı oyundur.
3.Yaratma Kuramı: B.Croce (1866-1952)
-Sanat, sanatçının güzeli yaratması sürecidir.
-Doğada kendi başına bir güzel yoktur.
4-Dışavurumcu Kuram(EKSPRESYONİZM):
Sanat, duygu ve düşüncelerin dışa aktarımıdır.
5-Biçimci (soyut) kuram:
Sanat, renklerin ve geometrik şekillerin soyut bir anlatım oluşturmasıdır.
6-İşlevselci kuram:
Sanat, toplumsal ihtiyacın sonucudur.
EVRENSEL GÜZEL PROBLEMİ
1-Öznelci Görüş:
Alımlayıcının beğenileri belirleyicidir.
2-Nesnelci Görüş:
Asıl ölçüt eserin kendisidir.
Dönemini aştığı düşünülen sanat eserleri, bu durumun kanıtı olarak kabul edilir.
GÜZEL İKİYE AYRILIR:
1.Doğal güzel
2.Yapay güzel
ESTETİK & SANAT FELSEFESİ FARKI
-Estetik; her iki güzeli, sanat felsefesi sadece yapay güzeli inceler.
Estetik Obje - Estetik Subje
-İnsan estetik subje, tablo estetik objedir.
SANATIN ORTAYA ÇIKIŞI
-İnsanlar ilk çağlardan bu yana, sanatsal özellikte ürünler ortaya koymuştur.
Mağara duvarlarına yapılan çizimler
SANATÇI & SANAT ESERİ
1-Sanatçı: Yetenek ve Yaratıcılık
2-Sanat Eseri: Orijinallik, kalıcılık, estetik zevk uyandırma
SANAT VE ZANAAT
SANAT TÜRLERİ
1-Yüzey Sanatları
a-Fotoğraf
b-Resim
c-Grafik
d-Karikatür
e-Hat
f-Minyatür
2-Hacim Sanatları
a-Heykel
b-Seramik
c-Kabartma
3-Mekan Sanatları
a.Mimari
b-İç Mimari
c-Bahçe Mimarisi
d-Peyzaj Mimarisi
4-Dil Sanatları
a-Roman
b-Hikâye
c-Şiir
d-Tiyatro metni
e-Film senaryosu
5-Ses Sanatları (Müzik)
a-Halk Müziği
b-Caz
c-Klasik Müzik
6-Hareket Sanatları (Halk Dansları)
a-Bale
b-Pandomim
c-Halk Dansları
d-Modern Danslar
7-Dramatik Sanatlar
a-Tiyatro
b-Sinema
c-Opera
d-Müzikal Oyunu
e-Gölge oyunu
f-Kukla
ÜNİTE IV
FELSEFİ OKUMA VE YAZMA
FELSEFİ METİN ANALİZİ
a) Metinde hangi felsefi kavramlar geçmektedir?
b) Hangi felsefi problem ele alınmaktadır?
c) Probleme filozofun bakış açısı nasıldır?
d) Savunulan fikirler, sorunların çözümlenmesi için nasıl bir katkı sunabilir?
FELSEFİ TARTIŞMA
Havaya atılan bir taş düşünebilseydi, kendi isteğiyle yere düştüğünü sanırdı.
SPİNOZA - HOLLANDA(1632 / 1677)
“Özgürlük, yasaların müsaade ettiği her şeyi yapma hakkıdır.”
MONTESQUİEU - FRANSA(1689 / 1755)
“Birey, kimsenin çıkarını ilgilendirmediği sürece hareketlerinden dolayı topluma karşı sorumlu değildir.”
J.S.MİLL - İNGİLTERE(1806 / 1873)
“İnsanın özgürlüğü istediği her şeyi yapabilmesinde değil, istemediği hiçbir şeyi yapmak zorunda olmamasındadır.”
J.J.ROUSSEAU – FRANSA (1712 / 1778)
ÇEVRİM İÇİ AĞLARDA KİMLİK İNŞA PERFORMANSI VE SELFİE
Milan KUNDERA - ÇEKYA/FRANSIZ(1929 / ……)
“Hız ile unutma doğru orantılıdır.”
-Her zaman erişime açık, hızlı ve akışkan dünyada hızla öğreniyoruz; çabucak unutuyoruz.
Roland BARTHES - FRANSA (1915 / 1980)
-Selfie ile inşa ettiğimiz kimlik, bazı özelliklerimizi vurgular, kalıcı hâle getirirken bazılarını yok eder.
Zygmunt BAUMAN - POLONYA(1925 / 2017)
“Görülüyorum, o hâlde varım!”
FARKLI AÇILARDAN GÖRMEK
(ALTERNATİF GÖRÜŞ GELİŞTİRME)
Her şapka belirli bir bakış açısını ifade eder
1. Beyaz Şapka (Nötr): Konuyu, tarafsız ve kanıtlanmış verilerle ortaya koyar.
2. Sarı Şapka (İyimser): Konuyu, olumlu yönleri ile değerlendirir.
3. Siyah Şapka (Negatif): Konuyu, olumsuz yönleri ile değerlendirir.
4. Kırmızı Şapka (Duygusal): Konuyu, hisleri ile değerlendirir.
5. Yeşil Şapka (Yaratıcı): Konuyu, farklı bakış açıları ile değerlendirir.
6. Mavi Şapka (Değerlendirme): Bütün görüşleri analiz ederek, sistemli ve tutarlı biçimde değerlendirir.
OCKHAM IN USTURASI
Ockhamlı WİLLİAM - İNGİLTERE(1300 / 1349)
-Bir sorunun iki çözümü varsa bunlardan daha basit olanı tercih edilir.
TARTIŞALIM / YAPAY ZEKA
Theodor W. ADORNO – ALMANYA(1903 / 1969)
Minima Moralia
‘Hakikat için geçerli olan, mutluluk için de geçerlidir. Kişi ona sahip olmaz, onun içinde olur.
Aslında sarmalanmış olma duygusundan başka bir şey değildir mutluluk.
Mutluyum diyen yalan söylüyor ve mutluluğa başvurmakla ona karşı suç işliyordur.
Ancak mutluydum diyen kişi sadıktır mutluluğa.
Bilincin mutlulukla tek ilişkisi şükrandır. Hiçbir şeyle kıyaslanamayacak haysiyeti de oradan gelir.’
FELSEFİ DENEME YAZMA
MONTAİGNE / FRANSA (1533 / 1592)
DENEMELER
Tutarlı, sistematik, ikna edici ve temellendirilmiş olmalıdır.